H2O Actueel

De droogte in Europa zal wel eens de ergste in 500 jaar kunnen worden. Dat stelt het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (JRC) van de Europese Commissie. Senior onderzoeker Andrea Toreti van JRC verklaarde afgelopen week dat mogelijk 47 procent van Europa te maken krijgt met ernstige droogte.

Waterschap Vechtstromen heeft gisteren (vrijdag) een verbod ingesteld voor het onttrekken van grondwater in delen van Twente en Salland om te voorkomen dat er onherstelbare schade ontstaat aan de natuur. Vallei en Veluwe stelt vandaag (zaterdag) een onttrekkingsverbod oppervlaktewater in voor het inlaatgebied polder Hattem, ook hier met als reden om 'onomkeerbarre schade' te voorkomen.

Als klimaatverandering en andere ontwikkelingen de rol van de waterschappen veranderen, past het huidige financieringsmodel dan nog wel? Corine Hoeben, van onderzoeksinstituut Coelo, en Rosemarie Ampting, directielid van Waterschap Rijn en IJssel, over globale ontwikkelingen en een decentrale overheid. “Toekomstgerichte investeringen kunnen een prima reden zijn om de tarieven aan te passen.”

Landbouwminister Henk Staghouwer vindt het ‘van groot belang’ dat Nederland opnieuw de derogatie op de Europese Nitraatrichtlijn binnenhaalt. Die beschikking geeft boeren de ruimte om meer stikstof uit te rijden op grasland dan de richtlijn aangeeft. “Ik acht het verkrijgen van een derogatie van groot belang vanwege de overwegend positieve gevolgen voor de waterkwaliteit”, schrijft de minister in antwoord op Kamervragen.

Rioolwateronderzoek heeft aan het licht gebracht dat het poliovirus rondgaat in de Britse hoofdstad Londen. Sinds februari zijn 116 poliovirussen aangetroffen in 19 rioolwatermonsters die genomen zijn in noordoost- en centraal-Londen, aldus het Britse Health Security Agency. De screeningsresultaten leiden tot actie. Om verspreiding van het virus te voorkomen krijgen alle kinderen in de leeftijd van één tot negen jaar in Londen de komende weken een vaccinatie tegen polio aangeboden.

Het peil in het IJsselmeer en Markermeer daalt, maar op dit moment is er nog voldoende om aan de watervraag te voldoen, aldus de Droogtemonitor. In spuikuilen en vaargeulen bij Kornwerderzand en Den Oever zit water met een verhoogd zoutgehalte, maar het chloridegehalte bij drinkwaterinnamepunt van PWN bij Andijk is nog steeds laag. Er zijn de komende dagen geen extra landelijke maatregelen nodig tegen de droogte, zo is de uitkomst van het overleg door het Managementteam Watertekorten (MTW) vandaag.

Gouverneur John Bel Edwards van de Amerikaanse staat Louisiana heeft zich in Nederland verdiept in de Hollandse aanpak van het waterbeheer. De Amerikaanse politicus stond aan het hoofd van een brede delegatie die maandag onder meer het doorstroomgebied de Noordwaard, de molens op Kinderdijk en het kennisinstituut Deltares bezocht.

De toekomst vraagt misschien wel een radicaal andere strategie van de waterschappen dan ze nu gewend zijn. Dat was de boodschap van het NSOB-essay ‘Het Nieuwste Waterschap’ bij het 90-jarig jubileum van de Brabantse Waterschappenbond in 2020. Die boodschap bleek niet aan dovemansoren gericht. Er komt een landelijk vervolg.

De waterafvoer in de Rijn daalt eind volgende week naar mogelijk 660 m³/s bij een waterstand van 6,5 meter. Daarmee zou de stand onder die van 2018 kunnen zakken, schrijft Alphons van Winden op de site Waterpeilen.nl. En als de droogte aanhoudt zou de stand in de laatste week van augustus kunnen zakken tot 6,4 meter. “De allerlaagste afvoer ooit, 620 m³/s uit 1947, bereken we voorlopig nog niet, maar we komen er dichtbij in de buurt”, schrijft Van Winden.

In Nederland zijn er nog geen problemen met de levering van drinkwater, in Frankrijk is dat anders. In meer dan honderd gemeenten zijn de watervoorraden op. De gemeenten worden nu zo veel mogelijk bevoorraad met drinkwater dat wordt aangevoerd met vrachtwagens. De Franse overheid heeft een interministerieel crisisteam ingesteld.

Waterschappen staan nog aan het begin van het integreren van intelligente digitale technologieën binnen hun organisatieprocessen. De toepassing van onder meer kunstmatige intelligentie, machine learning en robotica zal het werk fundamenteel veranderen, zeggen Jonas Heffels (programmamanager Innovatie & Transformatie bij Het Waterschapshuis) en Richard Bremer (Chief Information Officer bij Waterschap Rivierenland). “Het gaat bij digitale transformatie veel meer om een sociale en mentale transformatie dan een technische.”

Als het aan Vlaamse drinkwaterbedrijven ligt wordt het drinkwater in Vlaanderen flink duurder. De bedrijven willen de prijs stapsgewijs verhogen tussen 2023 en 2028 om het klimaatrobuust maken het drinkwaternetwerk te kunnen financieren. Of de prijsstijging er ook komt is de vraag, de Vlaamse Milieumaatschappij moet deze goedkeuren.

Door de aanhoudende droogte is er nationaal sprake van een feitelijk watertekort. Daardoor zijn mogelijk de komende weken nieuwe landelijke en bovenregionale maatregelen nodig om water te verdelen. Deze taak wordt vanaf nu belegd bij het Managementteam Watertekorten. Dat schrijft minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat in een brief aan de Tweede Kamer.

Bij innovatie denken waterschappers vaak aan techniek. Maar het waterschap van de toekomst vraagt ook om een andere manier van werken. De ondernemingsraad van Waterschap Rivierenland zette daarom het onderwerp ‘sociale innovatie’ op de agenda. “Het gaat om de balans tussen de harde en de zachte kant.”

Rijkswaterstaat, waterschappen, provincies en gemeenten die verantwoordelijkheid dragen voor waterbouw, zijn vaak sterk gespitst op ‘no-regret’. Maar in de praktijk bestaat veel onduidelijkheid over wat ermee wordt bedoeld en hoe dit moet. Deltares en de TU Delft hebben in een verkennend onderzoek zes oudgedienden naar hun ervaringen gevraagd.

Het hoogheemraadschap van Rijnland legt in de Haarlemmerpolder een piekberging aan waarin snel één miljoen kubieke meter water kan worden opgevangen. Bij extreme hoeveelheden neerslag wordt hiermee wateroverlast in het gebied rondom de Kagerplassen tegengegaan. Rijnland verwacht dat de piekberging gemiddeld eens in de vijftien jaar moet worden ingezet.

De lage afvoer in de IJssel noopt ook Vallei en Veluwe tot maatregelen. Het gemaal in Terwolde kan door de lage waterstand geen water meer aanzuigen. Het waterschap plaatst daarom een noodpomp en stelt met ingang van 2 augustus een onttrekkingsverbod in voor het inlaatgebied Terwolde in de Noordelijke IJsselvallei.

De waterschappen Drents Overijsselse Delta (WDOD), Vechtstromen en Rijn en IJssel pompen extra water vanuit de IJssel in het Twentekanaal. Daartoe zijn extra pompen geplaatst bij het gemaal Eefde, net iets boven Zutphen. Met deze extra watertoevoer willen de waterschappen droogteschades beperken in hun werkgebieden. Het besluit is genomen in overleg met Rijkswaterstaat die het gemaal in Eefde beheert.

Wat doet opwarmend water precies met vissen? Onderzoekers van de Radboud Universiteit ontdekten dat grotere vissen sneller in ademnood komen dan kleine. Ook blijken zoetwatervissen beter bestand tegen zuurstofarm water dan zeevissen.

In de Nieuwe Waterweg wordt later dit jaar een kunstmatig rif geplaatst dat de kracht van de golven breekt en een leefgebied vormt voor dieren en planten. Deze ‘Rotterdam Reef’ helpt volgens Rijkswaterstaat om de biodiversiteit en de waterkwaliteit in de monding van de Maas te verbeteren.