Minstens zes waterschappen kregen na de inzet tegen het hoogwater van december een juridisch getinte brief van hun netbeheerder op de mat over overschrijding van het gecontracteerd vermogen. Maar ook los van calamiteiten groeit de energievraag van waterschappen. Dit terwijl het elektriciteitsnet al overbelast is. De Unie van Waterschappen reageert bezorgd, maar optimistisch: "We gaan aan de slag met creatieve oplossingen".
Het hoogwater in december leidde tot een verhoogde inzet van gemalen en pompen en dus een hoger elektriciteitsgebruik. “Daarbij gingen de waterschappen over hun gecontracteerde vermogen”, zegt Ina Elema, beleidsadviseur energie bij de Unie van Waterschappen. “Daarop volgde vermoedelijk automatisch gegenereerde brieven van de verschillende netbeheerders met waarschuwende woorden.”
Ina ElemaDe waterschappen individueel en de Unie van Waterschappen als koepelorganisatie willen daarom in gesprek met de netbeheerders. “Het kan natuurlijk niet zo zijn dat we niet aan onze primaire taak kunnen voldoen, omdat we in piektijden over het toegestane elektriciteitsgebruik heen gaan. Wij zoeken de oplossing in meer flexibele contractvormen, omdat dit echt om gebruik gaat op momenten dat het nodig is.”
Maar de waterschappen hebben niet alleen elektriciteit nodig, veel elektriciteit, bij calamiteiten. Elema: “De gemalen vragen 20% van ons elektriciteitsgebruik. De RWZI’s zijn veel grotere energieslurpers. En de energievraag groeit alleen maar omdat er door nieuwe regels nieuwe zuiveringsverplichtingen op ons afkomen, bijvoorbeeld als het gaat om het verwijderen van medicijnresten uit het water.”
De waterschappen verwachten tot 2040 wel 25% meer elektriciteit nodig te hebben dan nu. “Het probleem van de waterschappen is dus niet het krijgen van nieuwe aansluitingen, maar het vergroten van de huidige aansluitingen. Dat zal toch echt nodig zijn. Maar we begrijpen ook wel dat de netbeheerders met de rug tegen de muur staan, daarom zoeken we ook zelf zoveel mogelijk naar innovatieve oplossingen. Zo werken we al zo energie-efficiënt mogelijk.”
LEES OOK: Waterschappen: beschikbaarheid, betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie fors onder druk
Hoewel netcongestie een landelijk probleem is, zullen de meeste oplossingen lokaal zijn, denkt Elema. “Waterschappen wekken veel energie op. Op sommige momenten meer dan nodig. Als er een businesscase te maken is rondom de opslag hiervan, kan het natuurlijk een interessante optie voor ons zijn.”
Volgens Elema willen waterschappen ook slimme samenwerkingen zoeken met bedrijven in hun omgeving. “Veel zuiveringen staan bij of op bedrijventerreinen. Zuiveringen hebben altijd stroom nodig, terwijl op zo’n bedrijventerrein best veel ondernemingen stil liggen op zaterdag en zondag. Door een smart energy hub op te zetten, kunnen we daar misschien van profiteren.”
In gesprekken met de netbeheerders en ook het ministerie van Economische Zaken willen de waterschappen de boodschap over brengen dat de waterschappen in staat moeten worden gesteld hun primaire taken uit te voeren. “Ons werk is cruciaal. Waterschappen zijn verantwoordelijk voor schoon water en droge voeten. Daar is energie voor nodig. Wij werken steeds energiezuiniger en willen nadenken over creatieve oplossingen in tijden van krapte. Maar onder aan de streep moeten we wel verzekerd zijn van stroom uit het net als dat nodig is.”
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.