De dijkversterkingen van het Hoogwaterbeschermingsprogramma gaan ten koste van bijzondere soorten korstmossen. Dat stellen onderzoekers van de Bryologische en Lichenologische Werkgroep (BLWG) in een rapport dat is opgesteld in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Korstmossen zijn algen die in symbiose met schimmels groeien op boombast of steen. Hoewel stikstofdepositie de belangrijkste boosdoener is in de achteruitgang van korstmossen, doet ook dijkverzwaring een duit in het zakje op die trajecten waar basalt wordt vervangen door beton. Op basaltstenen van oude rivierdijken en zeedijken leven verschillende soorten korstmossen.
“Met name in het Rivierengebied en het IJsselmeergebied zijn grote stukken dijk met basalt en graniet (met daarop karakteristieke zuurminnende soorten) vervangen door dijken met een betonnen bekleding. Dit heeft als gevolg gehad dat alle typische korstmossen van dijken op deze plekken zijn verdwenen”, schrijft BLGW in het rapport.
Ongeveer 15 zeldzame soorten korstmossen kregen een flinke klap door het verdwijnen van oude basaltstenen op de Afsluitdijk en langs het Markermeer. Het gaat om soorten met bijzondere namen als rivierschotelkorst, zeepurperschaaltje, zeedakpanmos, bruine zeekorst en gelobde citroenkorst.
De BLWG vraagt bij dijkverzwaringen om historische steenbekleding te sparen of terug te brengen. Daar is langs de Afsluitdijk en het Markermeer geen gehoor aan gegeven. Hier hebben beton en asfalt de plek ingenomen van graniet en daarop groeit geen korstmos. Volgens BLWG is het adagium ‘building with nature’ niet toegepast en zijn verkeerde keuzes gemaakt waardoor biodiversiteit kind van de rekening werd.
Niet overal zijn korstmossen de dupe van dijkverzwaringen. Op de versterkte dijk tussen Delfzijl en de Eemshaven komen de meeste Rode Lijst-soorten in Nederland voor. Deze korstmossen konden behouden blijven bij de dijkverzwaring, dankzij inzet van de werkgroep korstmossen.
Leden van de werkgroep korstmossen zetten zich in voor behoud van zeldzame korstmossen door groeiplaatsen op dijkweringen vrij te houden van mos en bramen. Zo verwijderen vrijwilligers binnenkort de oprukkende begroeiing op de oude zeedijk bij Nijkerk langs het Veluwemeer, zodat korstmossen hier weer ruimte krijgen.
