Redactioneel

Roelof Kruize gelooft nog altijd heilig in het concept van Waternet, zo leest u in H₂O april. Hij stond in 2005 aan de wieg van het Amsterdamse watercyclusbedrijf dat de watertaken van de gemeente Amsterdam en waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) ging uitvoeren. Kruize, die op 1 maart afscheid nam als algemeen directeur, verwachtte dat het waterketenmodel dominant zou worden. Zover kwam het niet, het concept kreeg geen navolging in Nederland. Het bleef een Amsterdamse exercitie.

Even terug naar maart 2020. Dit redactioneel zoomde in op 14e editie van Aqua Vakbeurs Nederland en de behoefte aan nieuwe modulaire innovatieve technologieën om invulling te kunnen geven aan de duurzame opgaven waar de watersector voor staat, zoals energietransitie, klimaatadaptatie, cybersecurity, grondstofwinning, digitale transformatie en afvalwaterbehandeling. 

Het kabinet Rutte IV is - eindelijk - aan de slag. Het in december gepubliceerde coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' is het fundament voor het regeerbeleid. De watersector toonde zich tevreden na lezing van het document.

Dé les van 2021 is dat weersextremen veel extremer worden dan waarmee wordt gerekend in stresstesten en adaptatieaanpak. Het was een nieuw verschijnsel, een nagenoeg stationair lagedrukgebied in Noordwest-Europa, dat ons dat lesje leerde.

Er is dringend behoefte aan slagvaardige, bestuurlijke regie, blijkt uit gesprekken met hoofdrolspelers in belangrijke dossiers, zoals waterbeheer, klimaatadaptatie en de bouw van een miljoen woningen. De politiek moet leveren.

“Een megasucces.” Dat zegt Marc de Rooy in H₂O oktober. De Rooy is vanaf het begin (2016) trekker van de Ketenaanpak Medicijnresten uit Water. Na vijf jaar wordt in dit project een grote stap gezet: 11 waterschappen gaan 14 full-scale demonstratieprojecten met uiteenlopende zuiveringstechnieken opzetten. De grote winst zit ‘m in de samenwerking en kennisdeling, zegt De Rooy. “Die creëren een enorme versnelling.” 

Na de extreme wateroverlast in juli volgt bezinning over de waterveiligheid. Enkele weken later komt een nieuwe IPCC-publicatie uit met als boodschap: De klimaatverandering is nog maar net begonnen. Zijn onze waterveiligheidsplannen nog wel toekomstproof?

Deltacommissaris Peter Glas reisde deze maand naar Maastricht. Daar presenteerde hij zijn advies over de dijkversterking in Limburg. De boodschap van Glas: torn niet aan de veiligheidsnormen (‘Limburg verdient net als de rest van Nederland een goede bescherming tegen overstromingen’), maar beperk waar nodig de impact van de keringen met slimme en innovatieve technieken. Ofwel: lever maatwerk.

Als het stof van de door De Telegraaf en Noordhollands Dagblad (zelfde mediaconcern) veroorzaakte ophef is neergedaald, beland je snel in de realiteit: datacenters in Noord-Holland slurpen helemaal geen drinkwater. Ja, op hete dagen zijn het flinke innemers, maar op jaarbasis stelt het niet zoveel voor, is de teneur van de reactie van drinkwaterbedrijf PWN. Ergo: op basis van foutief rekenwerk door journalisten waren we op het verkeerde been gezet.

In H₂O april zoomen we in op innovaties in de watersector. Om gelijk maar de toon te zetten: nog geen tiende van de vernieuwingen haalt de eindstreep. Dat stelt de Ier Paul O’Callaghan. Hij deed onderzoek naar innovaties in de watersector en promoveerde onder supervisie van WUR-hoogleraar Cees Buisman, wiens hele leven in het teken staat van innovatie.

Bij het schrijven van dit redactioneel moet de gang naar de stembus nog worden gemaakt. Het beeld van de wereld ná 17 maart wordt alhier ingekleurd door de peilingen, de debatten, de duidingen en speculaties, met als aanname: weinig verandering, hier en daar een rimpeling in het zetelaantal met een enkele nieuwkomer, maar met de VVD opnieuw als de grootste.

We gaan verder waar we in 2020 bleven. Zeker, corona. Maar ook klimaatverandering. Op de internationale klimaatadaptatietop vorige maand, met Nederland als gastland, werd gewaarschuwd dat de aanpak van Covid-19 en de daaruit voortvloeiende mondiale economische crisis klimaatadaptatie naar de achtergrond duwt. 

Het virus dat dit jaar de wereld in een crisis stortte, heeft de schijnwerpers gezet op het rioolwateronderzoek. Van Australië tot Spanje, van Amerika tot Italië, op veel locaties wordt in het riool gemeten om verspreiding van het virus te volgen. Speuren in rioolwater geeft vroegtijdig inzicht in nieuwe uitbraken, maar geldt ook als objectief: iedereen gaat naar het toilet, niet iedereen gaat naar de teststraat.  

Circulaire koplopers stuiten op lineaire barrières, leest u in deze H₂O. Voor de waterschappen en drinkwaterbedrijven is de transitie naar een circulaire bedrijfsvoering een worsteling. Experimenten genoeg, maar het probleem zit ‘m in de overgang naar de gangbare fase, zei Sander Mager, bestuurder van waterschap Amstel Gooi en Vecht tijdens een werkbezoek van Europarlementariër Jan Huitema aan de rioolwaterzuivering Amsterdam West. 

“Er moet een schep bovenop, we moeten versnellen en intensiveren”, schrijft deltacommissaris Peter Glas bij de presentatie van het Deltaprogramma voor 2021. Het is de eerste herijkte versie. Zo’n moment van bezinning is er elke zes jaar. Bijsturen op basis van voortschrijdend inzicht en nieuwe ontwikkelingen.

De droogte mobiliseert de criticasters van de waterhuishouding in Nederland. Ze nemen het podium en leggen in scherpe bewoordingen de vinger op de zere plek: het watersysteem is te veel gericht op de snelle afvoer van water. De natuur is de dupe. Met name rond de natte natuurgebieden ‘loopt het enorm uit de klauwen’, leest u in H₂O september.

Aanvankelijk was aquathermie, warmtewinning uit water, onbekend en onbemind. De techniek haalde maar nét het Klimaatakkoord. Nu zijn TEO, TEA en TED aan een inhaalrace begonnen. En dat is maar goed ook. 

Nu we bekomen van schrik en ontsteltenis, de curves afvlakken en de lockdown voorzichtig wordt versoepeld, belanden we in de fase van het vooruitkijken: hoe verder na de coronacrisis? Er wordt gepleit voor fundamentele veranderingen. Dit is hét moment.

In H₂O april leest u dat het coronavirus SARS CoV-2 is aangetroffen in het rioolwater. In twee aparte onderzoeken kwamen KWR Water Research Institute en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) tot deze conclusie. KWR kwam op dinsdag 24 maart met de resultaten naar buiten, RIVM een dag later. 

De beursvloer van de evenementenhal in Gorinchem staat deze maand weer vol met watertechnologie. Aqua Vakbeurs Nederland* beleeft zijn veertiende editie. De druk staat erop, want de sector heeft dringend behoefte aan nieuwe innovatieve technieken.

Arme landen hebben geen regie, gemeenten geen geld. Twee uitspraken in H₂O januari. Ze gaan respectievelijk over de implementatie van het duurzame ontwikkelingsdoel SDG 6 van de Verenigde Naties (wereldwijd toegang tot schoon drinkwater en goede sanitatie) en over maatregelen die Nederland waterrobuust moeten maken.