Het kabinet gaat tegen de natuurherstelverordening stemmen in de Europese Raad van Ministers. Daarmee voert het kabinet een motie uit, die vorige week door de Tweede Kamer is aangenomen. Met een stemverklaring zal wel erkenning worden gegeven voor de tegemoetkoming aan Nederlandse zorgen.
Over het kabinetsbesluit stuurde demissionair minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) gisteren een brief aan de Tweede Kamer. De Nederlandse tegenstem heeft op zich geen gevolgen, als voldoende EU-lidstaten instemmen met de natuurherstelverordening (NHV). Dat leek een gelopen koers maar het wordt misschien toch nog spannend. Volgens berichtgeving van de NOS bestaat er inmiddels ook in Duitsland twijfel over steun aan de verordening.
Het Europese Parlement ging eind februari al akkoord met de NHV. Het laatste woord is nu aan de Europese ministers, die daarover naar verwachting op 12 april beslissen. In een eerder stadium hebben zij al groen licht gegeven. Van der Wal schrijft hierover: “Opgemerkt moet worden dat het niet gebruikelijk is dat grote wijzigingen in de positiebepaling van lidstaten op zullen treden in de laatste fase tot aan de stemming in de Raad van Ministers.”
Commotie in politiek Den Haag
De natuurherstelverordening zorgde de laatste weken voor de nodige commotie in politiek Den Haag. Eerst beschuldigden BBB, PVV en NSC in een interpellatiedebat op 29 februari minister Van der Wal van het achterhouden van informatie, omdat zij aanvankelijk een impact assessment van de NHV pas wilde publiceren nadat het kabinet daarover een standpunt had gevormd.
De minister maakte een dag voor het debat het impact assessment alvast meteen openbaar en stuurde vervolgens op 1 maart een Kamerbrief met de reactie van het kabinet. Hierin laat ze weten dat de natuurherstelverordening weliswaar een grote opgave voor Nederland is, maar op lange termijn winst oplevert.
Motie met ruime meerderheid aangenomen
Tijdens het interpellatiedebat dienden de Tweede Kamerleden Caroline van der Plas (BBB) en Rosanne Hertzberger (NSC) een motie in, waarin zij het kabinet verzoeken om tegen de natuurherstelverordening te stemmen en daarbij een blokkerende minderheid te zoeken op Europees niveau. Volgens hen zijn in de NHV kwantitatieve doelstellingen opgenomen die voor Nederland moeilijk haalbaar zijn. Het niet halen hiervan kan ernstige juridische en beleidsmatige gevolgen hebben.
De motie is op 5 maart met ruim twee derde meerderheid aangenomen door de Tweede Kamer. Dat gebeurde zonder dat er eerst een inhoudelijk debat is geweest zoals de minister wilde. Dit debat wordt nu waarschijnlijk op 28 maart gehouden.
Opvallend genoeg stemde ook de voltallige VVD-fractie inclusief Van der Wal voor de motie, dus tegen de NHV. Vanwege de demissionaire status van het kabinet is zij behalve minister tevens Kamerlid.
Aan Nederlandse zorgen tegemoetgekomen
De NHV is bedoeld om de aantasting van de natuur in de Europese Unie tegen te gaan. Voor een breed scala aan ecosystemen zijn er doelen en verplichtingen voor natuurherstel geformuleerd in de periode tot 2050. Het oorspronkelijke voorstel komt van toenmalig Eurocommissaris Frans Timmermans maar is in de loop van de tijd afgezwakt, mede onder druk van de agrarische lobby.
De huidige versie van de verordening is voor de Nederlandse regering acceptabel. Van der Wal schrijft in de Kamerbrief van 11 maart dat het kabinet zich in de onderhandelingen zeer kritisch toonde op onderdelen van de verordening, omdat die verder gingen dan wat “wenselijk, uitvoerbaar en realistisch” werd gevonden. “Het kabinet was desalniettemin voornemens voor te stemmen omdat in het voorlopig akkoord aan meerdere van deze zorgen tegemoetgekomen is.”
Verder voert de minister als reden aan dat het kabinet zich een betrouwbare onderhandelingspartner wil tonen, ook voor onderhandelingen in de toekomst. “Daarbij weegt mee dat de Nederlandse stem in de Raad naar verwachting niet nodig is voor een gekwalificeerde meerderheid.”
Van der Wal geeft aan dat het kabinet het eens is met de indieners van de motie dat de lange termijndoelen voor natuurherstel een forse opgave betekenen, gezien de huidige staat en neerwaartse trend van biodiversiteit in Nederland. “Het stoppen van deze neerwaartse trend en het herstellen van biodiversiteit levert tegelijkertijd veel op, zoals ook uit het impact assessment blijkt.”
Stemverklaring bij tegenstem
Door de aangenomen motie is de situatie veranderd. Het kabinet heeft besloten om deze motie uit te voeren en tegen de NHV te stemmen in de Raad van Ministers. Wel zal met een stemverklaring erkenning worden gegeven voor de mate waarin aan Nederland tegemoet is gekomen, aldus Van der Wal. Het houdt in dat het kabinet afziet van het zoeken van een blokkerende minderheid op Europees niveau, waarom in de motie wel wordt gevraagd.
Van der Wal geeft deze toelichting: “Het kabinet hecht groot belang aan onze strategische positie in Europa en wil een betrouwbare onderhandelingspartner blijven, ook in het licht van andere dossiers waarover op dit moment onderhandeld wordt. Het is ook zaak de uitkomsten van onderhandelingen over andere zaken die voor Nederland van groot belang zijn niet te schaden.”
Natuurorganisaties ‘diep teleurgesteld’
De gezamenlijke natuurorganisaties (zoals Natuurmonumenten, Wereld Natuur Fonds, Vogelbescherming Nederland, Stichting De Noordzee en LandschappenNL) laten in een bericht weten “diep teleurgesteld” te zijn in wat zij de draai van het kabinet noemen. Volgens hen gaat Nederland nu op de rem staan, terwijl juist de oplossing zit in grootschalig natuurherstel.
Het besluit van het kabinet om tegen de verordening te stemmen staat haaks op alle wetenschappelijke bewijzen, aldus de natuurorganisaties. Ze vinden de NHV hard nodig omdat zo’n 80 procent van de natuurgebieden in Europa in slechte staat is. Gezonde natuur levert geld op en zorgt voor schoon water en schone lucht. Ook heeft de landbouw zicht op een duurzame toekomst. De natuurorganisaties gaan ervan uit dat uiteindelijk toch een meerderheid van de EU-lidstaten vóór zal stemmen, omdat natuurherstel niet langer kan wachten.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.