Opinie

In september stelde Gouda zijn Kaderplan Bodemdaling Binnenstad vast. Een forse peilverlaging en aanpak van de riolering moet daar de overlast door (veen)bodemdaling tegengaan. Gilles Erkens, senior geoloog bij Deltares, schetst het stedelijke bodemdalingsprobleem: wat is de omvang, wat zijn mogelijke oplossingen en wat is daarvoor nodig? En is er voldoende gevoel van urgentie? Erkens pleit voor het zo snel mogelijk op gang brengen van dialoog hierover en niet te wachten tot er schade is. De eerste essentiële stap daarin: het ontwikkelen van een gezamenlijke kennisbasis. 

Binnenkort doen de waterschappen een voorstel aan de minister waarin het belastingstelsel voor het watersysteembeheer wordt gewijzigd. Het voorstel lost met name enkele door boeren ervaren problemen op. Het principe 'de vervuiler betaalt' wordt echter nog steeds niet toegepast. 

Het woord ‘water’ kwam dit jaar niet één keer voor in de Troonrede. Dit terwijl de oude én de nieuwe waterproblemen urgent zijn. Heeft het kabinet dan geen plannen voor de watersector? Jos Peters vindt dat water een prominente plek moet krijgen in de verkiezingsprogramma’s en in de komende kabinetsformatie, én een speerpunt moet zijn voor de lange termijn.

In vele artikelen wordt aandacht gevraagd voor de droogte in Nederland en worden ook ideeën aangedragen tot oplossingen. Een van de oplossingen is minder watergebruik, door bedrijven en door huishoudens. Ook H₂O biedt dat podium om ideeën tot waterbesparing bij burgers te brengen. Naar mijn mening is dat veel te voorzichtig.

De Nederlandse waterschappen gaan, in hun rol als beheerder van de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s) een interessante tijd tegemoet. De Europese Commissie wil dat er in de komende jaren flink wordt gesleuteld aan de Europese wetgeving die relevant is voor zuiveringsbeheerders. Na enkele decennia betrekkelijke rust na de invoering van de richtlijn stedelijk afvalwater in 1991 is het nu tijd om deze richtlijn klaar te maken voor een duurzame toekomst, stelt Michaël Bentvelsen.

Als onderdeel van het compensatiepakket voor de afgeblazen komst van de Marinierskazerne krijgt de provincie Zeeland het Delta Kenniscentrum. Het accent ligt op de Nexus water-voedsel-energie, bij uitstek kenmerkend voor ontwikkelingen in het toekomstbeeld van de Zuidwestelijke delta. Wat betekent het centrum voor de watersector? Lector Niels Groot van de Delta Academy licht toe.

De Troonrede werd dit jaar uitgesproken in bijzondere omstandigheden in een bijzondere tijd. Jos Peters volgde evenals voorgaande jaren de rede met grote interesse. Hoe vaak zou het woord ‘water’ vallen in dit opnieuw gortdroge jaar? Hij turfde: nul keer. Teleurstellend. Reden voor een open brief aan de Koning.

Als we onze delta leefbaar willen houden is verbeteren niet voldoende, we moeten echt vernieuwen. Dat is de korte versie van de conclusie van de gezamenlijke strategische toekomstverkenning, die Hoogheemraadschap van Rijnland en drinkwaterbedrijf Dunea een jaar geleden presenteerden, op een symposium over de groeiende waarde van water. Er is beweging, maar er mag wel een stapje bovenop, vindt Willemijn Bouland-Oosterwijk, corporate strateeg bij Dunea.

Nu door de klimaatverandering het algemeen waterbeleid steeds belangrijker wordt en de geborgde partijen de kosten van het waterbeheer steeds meer afschuiven op huurders en woningeigenaren, adviseert de commissie Boelhouwer terecht om de geborgde zetels in zijn geheel af te schaffen, zegt Bernd de Nijs. Daarom steunt hij de initiatiefwet tot volledig democratiseren van de waterschapsbesturen. Democratischer maken van de waterschappen is essentieel voor de legitimiteit en het voortbestaan ervan, stelt hij in een bijdrage namens de waterschapspartij Betaalbaar Water.

De commissie Snel onderzoekt de aanpassing van het belastingstelsel. De twee grootste pijnpunten vallen echter buiten de opdracht en worden doorgeschoven naar de toekomst, betogen Hans Middendorp en Ron van Megen. Ten onrechte, stellen ze. 'De Unie van Waterschappen moet de opdracht verbreden'.

De Nationale Analyse Waterkwaliteit geeft redenen tot zorg, maar er is ook hoop, stelt Sas Terpstra. Goede waterkwaliteit vraagt om opgeschaalde en geïntensiveerde aanpak. Durven provincies, waterschappen en boeren het aan om hun middelen en mensen te bundelen en een jarenlang commitment op de uitvoering aan te gaan?

‘Tegels eruit, groen erin’ is een veelgehoorde aanpak om klimaatverandering op te vangen. Maar is vergroening in de stad echt effectief? En leidt het niet juist tot nieuwe problemen? Lieselotte Tolk en Maarten Kuiper houden een pleidooi om groen van alle kanten te bekijken: positief en negatief, bovengronds en ondergronds.

'Met normen jagen we achter individuele bestrijdingsmiddelen aan. Maar boeren en tuinders gebruiken steeds andere middelen. De totale toxische druk, de lange-termijn effecten van de cocktail aan giftige stoffen in het water, blijft zo buiten beeld.' Dat stelt Hans Middendorp, die onder verwijzing naar het geruchtmakende boek 'Silent Spring', erop wijst dat het in het oppervlaktewater meestal niet om slechts één enkele milieuschadelijke stof gaat, maar om een mengsel van schadelijke stoffen.

Niet alleen leidt het infiltreren van al of niet voorbehandeld rivierwater in de hogere zandbodem tot ongewenste nivellering van de waterkwaliteit en veel energieverspilling, het schaadt ook de biodiversiteit. Dat stelt Herman van Dam in een nieuwe bijdrage aan het debat over het gebruik van het Veluwemassief als grondwaterbron voor drinkwater.

“Het grondwater in het Veluwemassief is bij uitstek geschikt om te voorzien in de stijgende vraag naar drinkwater. De wateraccu moet nog wel worden opgeladen,” stelt Jos Peters (Leading Professional Water Supply bij Royal HaskoningDHV). Hij vindt dat het gesprek hierover intensiever moet. Zijn voorzet: “Naaldbos eruit en loofbomen erin zou voldoende zijn, of infiltratie van voorgezuiverd rivierwater.” Drie partijen reageren.

Draagt de Impulsregeling Klimaatadaptatie bij aan een echte transitie? Sas Terpstra is er niet gerust op. Naast maatregelen zijn richtinggevende keuzes nodig. 

Het werk in de water- en maritieme sector is van maatschappelijk belang. Toch is het lastig om nieuwe mensen aan te trekken. De watersector is onbekend en moet daarom als één sector landelijke campagne voeren, is de stelling van H₂O. De maatschappelijke relevantie mag veel meer worden benadrukt, reageert Else Boutkan, maar de arbeidsmarkt is krap, en techniek en technologie zijn belangrijke knelpunten. ‘De grootste uitdaging zit in de verandering van de inhoud van functies, onder andere door digitalisering. Daar moeten we ook op focussen.’

Het ondergrondse Veluwemassief is bij uitstek geschikt om als grondwaterbron te voorzien in de stijgende vraag naar drinkwater, stelt Jos Peters. Adviseur Herman van Dam plaatst in een opiniebijdrage op H2O kanttekeningen en stelt: "Bezoedel de ondergrondse waterschat van Veluwe niet met van elders aangevoerd systeemvreemd water." Jos Peters reageert.

Het ondergrondse Veluwemassief is bij uitstek geschikt om als grondwaterbron te voorzien in de stijgende vraag naar drinkwater, stelt Jos Peters in een opiniebijdrage. Is het een reële optie om de Veluwe als wateraccu te gebruiken? Herman van Dam plaatst kanttekeningen. “Er is alle reden om de ondergrondse waterschat van Veluwe niet te bezoedelen met van elders aangevoerd systeemvreemd water.”

Nu Nederland duurzame energiealternatieven moet realiseren, blijken water en waterwerken een interessante bron voor energie, vooral op lokaal niveau, ziet Erik van Lith. De kansen voor water als energiebron nemen toe door ze te koppelen aan andere opgaven. “Zodoende kunnen de grote investeringen in duurzame energie de komende decennia effectiever en efficiënter worden gedaan.”

Al sinds 2014 wordt, naar aanleiding van het OESO-rapport Water Governance in the Netherlands: Fit for the future?, nagedacht over aanpassing van het belastingstelsel van de waterschappen. Met name de verdeling van de kosten voor het watersysteem (watersysteemheffing) over burgers, bedrijven, agrariërs en natuur blijft de gemoederen bezighouden. Voorstellen voor een nieuwe regeling kregen onvoldoende draagvlak.