Opinie

De groeiende bevolking vraagt om meer, veel meer woningbouw en ruimte voor bedrijven en recreatie, schrijven Leo Schagen, Harold IJskes, Fred Sanders, Peter Vonk en Dick Butijn in een uitgebreide beschouwing. Ze verkennen drie opties, maar de echte kansen voor de aanzienlijke woningbouwopgave lijken toch vooral in het oosten van ons land te liggen, bij de vele kleine steden langs de minder grote rivieren.

De oorlog in Oekraïne heeft de waterinfrastructuur ernstig beschadigd, wat leidt tot het risico van vervuilde watervoorraden en ecologische ineenstorting, schrijft Yousef Yousef, ceo van LG Sonic. Wereldwijde samenwerkingsverbanden, zoals het 'Oekraïne Water Public Private Partnership' van het Netherlands Water Partnership, kunnen helpen bij de wederopbouw van de Oekraïense watersector, is zijn betoog.

Het Veluws Zwerfpad is een langeafstandswandelpad. Het lopen van deze route was voor Jos Peters aanleiding om opnieuw stil te staan bij de Veluwe als Water Accu. Hij schreef daarover in H₂O net voor Kerst vorig jaar, nadat hij dat in 2019 ook deed. Toen reageerde Herman van Dam, in januari opnieuw. Peters vindt dat Van Dam in zijn reactie oneigenlijke tegenstellingen schept en tegenargumenten geeft die geen hout snijden.

Op de onder jongeren populaire socialemedia-app TikTok worden ook filmpjes gedeeld over drinkwater. Wat wordt er zoal getiktokt over kraanwater? Jos Peters ging kijken. En schrok.

In zijn column Prachtige Veluwe om van te dromen breekt Jos Peters een lans voor infiltreren van ‘onberispelijk voorgezuiverd rivierwater’ in de Veluwe als remedie tegen verdroging van het natuurgebied en oplossing voor de vraag naar extra drinkwater. De centrale, hoge delen zijn ideaal voor wateropslag ondergronds, schrijft hij. Ecoloog Herman van Dam reageert: "Jos Peters gaat geheel voorbij aan de tegenargumenten."

Het is technisch mogelijk om PFAS volledig uit ons water te halen, betoogt Fajer Mushtaq, ceo en medeoprichter van Oxyle, een Zwitserse startup die de strijd aangaat met PFAS. De grootschalige toepassing van deze technieken stagneert evenwel, voornamelijk door hoge kosten van infrastructuuraanpassingen en gebrek aan financiële en beleidsmatige ondersteuning, aldus Mushtaq. Daarom is internationale samenwerking essentieel om kennis, regelgeving en investeringen te delen. "PFAS-vervuiling is een grensoverschrijdend probleem dat grensoverschrijdende oplossingen vereist."

Maak via de Grondwet bodem en water weer sturend ten behoeve van duurzame gebiedsontwikkeling. Waterschappen en gemeenten die iets tegen pesticiden, te laag waterpeil, mestuitspoeling of zones rond beken en andere waterlopen willen aanbrengen hebben dan een wettelijk steuntje in de rug, schrijft rechtswetenschapper Fred Kistenkas bij zijn afscheid als universitair hoofddocent aan Wageningen Universiteit.

We hebben een gezamenlijk Rijndelta Waterplan 10.0 nodig, schrijven Leo Schagen, Fred Sanders, Peter Vonk en Harold IJskes. En wel op korte termijn, want de waterrampen in Valencia en Bologna waarschuwen ons dat de gevolgen van de toenemende klimaatverandering niet alleen kritisch worden in ons achterland van de grote rivieren, maar ook een totaal infarct van het Midden- en West-Nederland kunnen veroorzaken.

De Waddenzee is een van de laatst overgebleven grootschalige bij eb droogvallende ecosystemen ter wereld. Dit systeem dat zich in de afgelopen duizenden jaren heeft gevormd, dreigt nu door zeespiegelstijging te verdwijnen. Voor behoud van de bijzondere biotoop moet, betogen Fred Sanders, Leo Schagen, Peter Vonk en Harold IJskes, worden ingezet op twee opgaven: grondsuppletie ter compensatie van de zeespiegelstijging en toevoer van zoet water, ook in droge perioden.

Jos Peters luisterde traditiegetrouw nauwgezet naar de Troonrede, de eerste van het kabinet Schoof. Hij hoorde veel niet: geen woord over de drinkwaterproblemen, nauwelijks iets over waterkwaliteit en bar weinig over natuur. Conclusie: voor water en natuur heeft het kabinet nul ambitie en geen concrete plannen. Rest de vraag: wat gaan we sámen doen opdat een volgend kabinet wél opkomt voor water en natuur?

Opnieuw berichten media over normoverschrijdende concentraties van bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater en illegale lozingen van verboden stoffen, zoals dichloorvos, de insecticide die in hoge concentraties werd aangetroffen in Westlandse wateren. Wie beschermt ons (nou eindelijk eens) tegen dit landbouwgif, vraagt Jos Peters zich af.

Nederland telt nu 18 miljoen inwoners. Gelet op het enorme ruimtegebrek en de verdergaande bevolkingsgroei is het van een zeer hoge urgentie dat de Markerwaard wordt aangelegd, stelt Leo Onderwater. Maar inpoldering van het Markermeer dient meerdere doelen, zoals verbetering van de ecologie en de waterhuishoudkundige functie van het IJsselmeergebied. "De aanleg van de Markerwadden door Natuurmonumenten en Rijkswaterstaat is een ecologische miskleun."

Waterschap Amstel, Gooi en Vecht beschermt mensen tegen overstromingen en zorgt voor genoeg schoon water voor iedereen. Met iedereen wordt bedoeld alle 1,4 miljoen inwoners van het beheergebied, dat 17 gemeenten omspant. Als bestuursorgaan staat AGV ook midden in de samenleving en opent het zijn archieven.

Het voorgenomen besluit om Stichting Waternet te ontvlechten zorgt voor een indringend en emotioneel debat. Wim Zwanenburg, tot 2023 algemeen bestuurslid van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht voor het CDA, schetst de voorgeschiedenis van het ontvlechtingsbesluit en stelt dat het nog een enorme uitdaging wordt om te komen tot een duidelijke boedelscheiding. Maar als verantwoordelijkheden beter worden toebedeeld en de bestuurlijke kaders duidelijker worden bepaald leidt dat juist tot een betere samenwerking.

Met de aangekondigde plannen van het nieuwe kabinet staat Nederland meer stikstofnatuur te wachten. Wij pleiten voor landbouwbeleid dat wél haalbaar is, méér boeren bestaanszekerheid biedt en bovendien onze natuur beschermt.

Het duurde even, bijna een half jaar na de verkiezingen ligt er een akkoord op hoofdlijnen. Op 15 mei stemden vier Tweede Kamerfracties unaniem in met vier kenmerkende teksten van vier formerende partijen. Wat voor verbinding zorgt is het nietje dat twee informateurs erdoorheen hebben gejast. Nog te zoeken ministers moeten het gaan uitwerken. Een voorbehoud is dus op zijn plaats. Tóch, wat ons te wachten staat, begint zich af te tekenen. We kunnen ons schrap zetten.

Hoe eerder een zeewaarts toekomstbeeld van Zeeland omarmd wordt, des te eerder hebben mens en natuur profijt van toekomstgerichte maatregelen, stelt Wil Borm. Een zeewaarts evoluerende delta biedt kansen voor een duurzaam waterbeleid.

Volgens het KNMI neemt door klimaatverandering de kans op extreme droogte in Nederland toe. Zoet water zal hierdoor een steeds schaarser goed worden. Hoe kan behandeld afvalwater slimmer ingezet worden in de groeiende watervraag?

Willen we Nederland niet opgeven en voor een lange periode behouden, dan hebben we echt een tweede kustlijn nodig, stellen Fred Sanders, Leo Schagen en Peter Vonk. Zo’n zeewering van Cadzand tot Den Helder is betaalbaar en biedt veel positieve meekoppelkansen. En: hoe eerder we aan de realisatie beginnen, hoe beter.

Vernieuwen en uitbreiden van de zuiveringscapaciteit is urgent aan het worden. Het aantal rioolaansluitingen blijft groeien en voor de rioolwaterzuiveringen (rwzi’s) komen er steeds nieuwe en strengere zuiveringseisen bij. “En er moet niet alleen gebouwd worden om aan de eisen te voldoen. Tegenwoordig wordt er ook van ons gevraagd om dat circulair te doen. Circulair bouwen voor circulair zuiveren,” zegt Paul Roeleveld, directeur Business Development & Innovaties bij Royal HaskoningDHV. “We staan voor een dure en complexe opgave.”

Opties die in zekere mate antwoord geven op toename van zeespiegelstijging en rivierafvoer, gaan nauwelijks in op de problemen met noodberging, verzilting en zoet water vasthouden en geheel niet op andere ruimtelijke problemen, betogen Dick Butijn en Wil Borm. Een oplossing die volgens hen wél een integraal antwoord kan geven op het palet van water- en ruimteproblemen is een tweede kustlijn in zee.