H2O
/Waternetwerk 
Veel beken in Nederland zijn sterk ingesleten door piekafvoeren. Water wordt heel snel afgevoerd. Daarmee is het systeem niet goed voorbereid op klimaatverandering. Het gefaseerd ophogen van de beekbodem levert duurzame resultaten op, blijkt uit een proef in de Leuvenumse beek.
Niet alleen is infiltratie van ionenrijk water in strijd met de al bijna 60 jaar oude Grondregel 5 bij het beheer van natuurgebieden, ook de voorgestelde aanwijzing van de Veluwe als Nationale Grondwater Reserve is reden om af te zien van grootschalige kunstmatige infiltratie in dit grote Natura 2000-gebied, betoogt Herman van Dam in de discussie met Jos Peters over hoe verdere verdroging van de Veluwe te voorkomen.
In de afgelopen maanden voerde Geert van Grootveld een aantal 'inspirerende gesprekken' met Ronald Waterman over watermanagement. In het bijzonder spraken ze over Bouwen met de Natuur en over Aquapunctuur. In navolgend artikel zijn de gesprekken verwerkt.
De groeiende bevolking vraagt om meer, veel meer woningbouw en ruimte voor bedrijven en recreatie, schrijven Leo Schagen, Harold IJskes, Fred Sanders, Peter Vonk en Dick Butijn in een uitgebreide beschouwing. Ze verkennen drie opties, maar de echte kansen voor de aanzienlijke woningbouwopgave lijken toch vooral in het oosten van ons land te liggen, bij de vele kleine steden langs de minder grote rivieren.
Schrijf je over water en milieu, maak je je boos over de teloorgang van natuur, dan maak je ook vijanden. Ik zou een hekel aan boeren hebben. Kletskoek. Voor biologische boeren heb ik diepe bewondering en veel respect. Ik groeide op in de Betuwe met ‘weinig afstand tot het boerenleven’. Als kleine jongen plukte ik bessen op lage veilingkistjes en kersen op hoge ladders, hoger dan mijn moeder wist.
Watermannetje, koopman en dominee. Rick Elmendorp is het allemaal in zijn rol als directeur-bestuurder van het Netherlands Water Partnership. Dominee en koopman, gaat dat goed samen, is een vraag in het interview in deze H2O. Doing good en doing business zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, antwoordt Elmendorp.
De wereld is niet zwart-wit. Tussen goed en slecht, verstandig en dom zitten veel nuances. Wat juist is in de boze praktijk verschilt per situatie. Milieuproblemen kan je bijvoorbeeld hard principieel of meer zacht en pragmatisch aanpakken. Beide hebben hun waarde.
Water verbindt ons overal ter wereld. Sta er maar eens bij stil: je kan in Arnhem in een boot stappen en duizenden kilometers verderop uitstappen in Antalya, Turkije. Zo is water een geografische verbindingszone. En er zijn meer manieren waarop water ons verbindt. En dan bedoel ik ‘ons’ in de ruimste zin. Alle mensen, dieren, schimmels en theezakjes vinden in water hun primaire levensbron. Die noodzaak verbindt allen.
Eerst was er de uitspraak van de Raad van State over intern salderen. Daarna kwam het vonnis van de rechtbank in Den Haag over het halen van de stikstofdoelen. Twee verdicten die een nieuw akte in het slepende stikstofdrama inluiden. De gerechtelijke boodschap aan politiek Den Haag: hou je aan je eigen wetgeving.
De oorlog in Oekraïne heeft de waterinfrastructuur ernstig beschadigd, wat leidt tot het risico van vervuilde watervoorraden en ecologische ineenstorting, schrijft Yousef Yousef, ceo van LG Sonic. Wereldwijde samenwerkingsverbanden, zoals het 'Oekraïne Water Public Private Partnership' van het Netherlands Water Partnership, kunnen helpen bij de wederopbouw van de Oekraïense watersector, is zijn betoog.
Het Veluws Zwerfpad is een langeafstandswandelpad. Het lopen van deze route was voor Jos Peters aanleiding om opnieuw stil te staan bij de Veluwe als Water Accu. Hij schreef daarover in H2O net voor Kerst vorig jaar, nadat hij dat in 2019 ook deed. Toen reageerde Herman van Dam, in januari opnieuw. Peters vindt dat Van Dam in zijn reactie oneigenlijke tegenstellingen schept en tegenargumenten geeft die geen hout snijden.
Op de onder jongeren populaire socialemedia-app TikTok worden ook filmpjes gedeeld over drinkwater. Wat wordt er zoal getiktokt over kraanwater? Jos Peters ging kijken. En schrok.
In zijn column Prachtige Veluwe om van te dromen breekt Jos Peters een lans voor infiltreren van ‘onberispelijk voorgezuiverd rivierwater’ in de Veluwe als remedie tegen verdroging van het natuurgebied en oplossing voor de vraag naar extra drinkwater. De centrale, hoge delen zijn ideaal voor wateropslag ondergronds, schrijft hij. Ecoloog Herman van Dam reageert: "Jos Peters gaat geheel voorbij aan de tegenargumenten."
Een verbeterde waterkwaliteit en succesvolle beekherstelprojecten in de Brabantse beken biedt nieuwe mogelijkheden voor verdwenen ongewervelde waterdieren (macrofauna). De vraag is alleen of die dieren wel op eigen kracht terug kunnen keren. Zo niet, dan zou herintroductie een optie kunnen zijn, schrijven onderzoekers van Wageningen Environmental Research in samenwerking met de Brabantse waterschappen Aa en Maas, De Dommel en Brabantse Delta. Ze deden onderzoek en publiceerden hun resultaten in een onlangs gepresenteerd rapport.
Het is technisch mogelijk om PFAS volledig uit ons water te halen, betoogt Fajer Mushtaq, ceo en medeoprichter van Oxyle, een Zwitserse startup die de strijd aangaat met PFAS. De grootschalige toepassing van deze technieken stagneert evenwel, voornamelijk door hoge kosten van infrastructuuraanpassingen en gebrek aan financiële en beleidsmatige ondersteuning, aldus Mushtaq. Daarom is internationale samenwerking essentieel om kennis, regelgeving en investeringen te delen. "PFAS-vervuiling is een grensoverschrijdend probleem dat grensoverschrijdende oplossingen vereist."
De afgelopen maanden werkte ik samen met collega’s aan een boeiend project over klimaatadaptatie en cultureel erfgoed. Een nieuw onderwerp voor mij als natuurwetenschapper. Het is me duidelijk geworden dat cultureel erfgoed een belangrijke rol kan hebben bij adaptatie: het is niet alleen kwetsbaar voor de gevolgen van klimaatverandering, maar ook een waardevolle bron van inspiratie voor adaptatie.
Het regent steeds meer in Nederland. Toch zijn grote gebieden verdroogd, de Veluwe vooral doordat aangeplant naaldbos superveel verdampt. Daarom vallen beken droog. Bosomvorming ten faveure van loofbos zou waterbalans en biodiversiteit herstellen. Infiltreren van onberispelijk voorgezuiverd rivierwater is ook een optie, met extra bronnen voor drinkwater als bijvangst.
In H2O december treft u ook Water Matters, de speciale uitgave die gericht is op onderzoeken uit de wetenschappelijke wereld waar waterprofessionals in de praktijk hun voordeel mee kunnen doen. De abstracts worden beoordeeld door een redactieraad. Voorzitter van de raad is emeritus hoogleraar Huib de Vriend. In een vraaggesprek over de waarde van Water Matters toont hij zich bezorgd over de wijze waarop het klimaat verandert: “Het gaat zo snel en het verandert op zo’n rare manier.”
Maak via de Grondwet bodem en water weer sturend ten behoeve van duurzame gebiedsontwikkeling. Waterschappen en gemeenten die iets tegen pesticiden, te laag waterpeil, mestuitspoeling of zones rond beken en andere waterlopen willen aanbrengen hebben dan een wettelijk steuntje in de rug, schrijft rechtswetenschapper Fred Kistenkas bij zijn afscheid als universitair hoofddocent aan Wageningen Universiteit.
Waterschapsbesturen zitten in hun tweede volledige jaar sinds de waterschapsverkiezingen van 2023. Bestuurders en ambtelijke organisaties hebben inmiddels kunnen werken en wennen in de nieuwe bestuurlijke dynamiek. Tijd om te reflecteren en u mee te nemen in de vraagstukken waar wij aan hebben gewerkt bij Waterschap Rivierenland, als gevolg van deze nieuwe dynamiek. En vervolgens te kijken welke lessen hieruit zijn te trekken.
PODIUM
Podium is een platform voor opinies, blogs en door waterprofessionals geschreven artikelen (Uitgelicht). H2O draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze bijdragen, maar bepaalt wel of een bijdrage in aanmerking komt voor plaatsing. De artikelen mogen geen commerciële grondslag hebben.
De vraag is of dat dan komt door alleen de waterkwaliteit of dat het komt omdat we, bijvoorbeeld, gewoon gruwelijk dicht bevolkt zijn en ik al heel wat weilanden en dergelijke omgezet heb zien worden in woningen.
Mijn idee is overigens niet om te infiltreren in bestaande vennen - dat zou inderdaad de ecologie van die vennen veranderen – maar in aangelegde plassen (met een oppervlak minder dan 0,1 procent van de Veluwe). Die vallen droog, enkele dagen nadat infiltratie stopt. Infiltratieplassen hebben landschappelijk gezien wellicht wat waarde (als je saai naaldbos daarvoor kapt), aangaande natuur is die inderdaad beperkt.
Zeg 10 jaar geleden al waarschuwde ik dat we in 2027 in Nederland nooit de KRW doelen gaan halen. Ik betreur het ten zeerste dat ik gelijk ga krijgen. Ik voorspel nu dat we in 2030 met de mond vol tanden staan als Brussel ons vraagt wat onze plannen/maatregelen zijn om de Veluwe natuur en biodiversiteit te herstellen. Zonder fors ingrijpen in de waterbalans van het Veluwemassief gaan we verdroging echt niet bestrijden en zullen beken en sprengen niet structureel meer water voeren. Dat geef ik je op een briefje.