H2O Podium

‘Zoekt en gij zult vinden’. Een wijsheid die ook opgaat voor vreemde stoffen in water. Met de komst van steeds betere analysetechnieken ontdekten we sinds de jaren tachtig steeds meer nieuwe verbindingen in de Rijn en Maas en soms in het drinkwater zelf. Lompere industriële organische verontreinigingen als PAK’s en PCB’s waren destijds al goed in beeld en bleken gelukkig goed te zuiveren, maar met het bredere analysespectrum kwamen ook de lastig verwijderbare mobiele en polaire stoffen in beeld.

In het interview met minister Mark Harbers dat u in H₂O december aantreft, wordt de vraag gesteld: laat Mark Harbers zich de kaas van het brood eten door Hugo de Jonge? De bouwminister presenteerde 13 oktober de plannen voor de bouw van 917.193 woningen, waarvan bijna 420.000 in de laaggelegen en propvolle provincies Noord- en Zuid-Holland. Meteen rees de vraag: waar is de aangekondigde water- en bodemtoets gebleven? Is de dadendrang van bouwminister De Jonge waterminister Harbers te machtig? 

Geïnspireerd door een Kamerbrief van minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening probeert Phebe Kloos met hydrologen-in-spé water een stem te geven.

In H₂O nummer 10 van november 2022 staat op blz 40 onder ‘wateronderzoek‘ een aardige bijdrage over het effect van riooloverstorten op de waterkwaliteit. In de titel wordt helaas al meteen gezegd dat het effect daarvan beperkt is. Ik wil daar graag een paar kanttekeningen bij plaatsen.

Voor de Groningers lijkt het vrijwel onmogelijk om hun aardbevingsschade vergoed te krijgen. De verantwoordelijke partijen zijn moeilijk te overtuigen welke schade het gevolg is van de aardbevingen. Eén van de oorzaken is volgens Peter van der Gaag dat er onvoldoende kennis over de Groningse bodemprocessen is. Dat geldt voor bouwers maar ook voor waterschappen. Van der Gaag is geohydroloog en heeft veel onderzoek gedaan in het Groningse aardbevingsgebied en in het buitenland.

Zoals de autowereld concept cars heeft en de modewereld de catwalk, heeft ook de waterwereld podia voor avant-garde ontwerpers: de EO Wijers prijsvraag en de Architectuurbiënnale.

In H₂O nummer 10 van november 2022 staat op blz 25 onder ‘hoogstandje‘ een aardige bijdrage over gebruik van effluent, meer specifiek in akkerbouw voor de teelt van gewassen als aardappel en uien, maar ook in de fruitteelt voor groei van peren.

De naam is Ontboezeming en het is een ‘stout biertje’. “Niet vanwege de smaak en het uiterlijk van het bier, maar vanwege het gebruik van de reststromen”, zeggen de makers in deze H₂O. Dat zijn AquaMinerals en de Energie en Grondstoffenfabriek. Ze sommen op: bier gebrouwen van ultrapuur water uit Emmen, glas gemaakt van calciet, etiket bedrukt met vivianiet, label vastgeplakt met biopolymeer PHA en het 3D geprinte krat vervaardigd van een pasta met daarin cellulose, Kaumera en calciet. 

“Pfff, wéér zo’n ingenieur”, hoor je bestuurders soms verzuchten als een archetype specialist opnieuw zijn eendimensionale technische oplossing voor iets complex bepleit. Een timmerman ziet immers elk probleem als een spijker. De techniek is een bekend reservaat voor mensen met autistische trekjes. Hydrologen zijn er ook niet vrij van.

De gierende inflatie, nijpende schaarste en de krappe arbeidsmarkt zetten ook de wereld van de waterschappen en drinkwaterbedrijven op z’n kop. Ze zijn in een nieuwe werkelijkheid terecht gekomen en ‘dat vereist veerkracht en het vermogen snel te schakelen op basis van veranderende inzichten’, zegt Henk Brink, manager Strategie en Kwaliteit binnen het Drentse WMD Drinkwater, in deze H₂O.

Maarten Veldhuis, de 'Freek Vonk van het water', praat Phebe Kloos bij over het belang van de Veluwe als zoetwaterreservoir. "Het is het beste drinkwater van heel de wereld."

‘Het security-team staat paraat om jullie te begeleiden’, schreef Erik ter voorbereiding op mijn rioolbezoek dat ‘een mooie belevenis wordt’ echter ‘bij regen niet door kan gaan.’ Acute spanning. Beveiliging? Team!? Regen? Wanneer de dag van de afdaling nadert, nemen de angstplasjes toe. Had ik, in plaats van in het eerste team, niet beter in de tweede kunnen zitten? Dan zijn potentiële gevaren vast ondervangen.

De begrafenis van Koningin Elisabeth maakte weer eens duidelijk dat we het op het vlak van rituelen en eeuwenoude tradities nooit gaan winnen van de Britten, al doen we aardig mee nu er ook weer een rijtoer was. Ons Staatshoofd las deze Prinsjesdag weer voor over de kabinetsplannen voor het nieuwe parlementaire jaar. Zoals in andere jaren luisterde ik opnieuw aandachtig; als zelfbenoemd waterdrammer vooral naar de passages over water en ruimte.

Een enorme woningbouwopgave en een eindige capaciteit bij de drinkwatervoorziening, hoe breng je dat bij elkaar? Drinkwaterbedrijf Vitens en waterschap Vallei en Veluwe roepen de Tweede Kamer op om met spoed voorschriften op te nemen in het Bouwbesluit die dwingen tot het ‘maximaal waterinclusief’ bouwen van woningen. Is dat een zinnig voorstel of niet? We legden deze vraag voor aan Martijn Verwoerd, beleidsadviseur publiekrecht en senior belangenbehartiger bij Bouwend Nederland.

En weer beleefden we een droge zomer. De ernst laat zich het best illustreren met de waterafvoer van de Rijn die naar recordniveau daalde. De machtige rivier verschrompelde.

Ik durf het eigenlijk niet te zeggen, maar ik heb al sinds ik het voor het eerst hoorde in 2005 moeite met het credo dat water en bodem sturend (of zelfs leidend) moeten zijn in de ruimtelijke planvorming. Ik durf het niet te zeggen omdat ik zie hoe trots velen zijn dat dit in het coalitieakkoord staat.

Ons landschap met landbouw, natuur, infrastructuur, mest en water - het is een leefomgeving met veel samenhang in termen van leefbaarheid en kwaliteit. Zoals de samenhang tussen onze waterhuishouding en stikstof in mest, bodem en water.

Ik voel me heel wat. Voor het eerst durf ik over te zwemmen. Ik fietste langs de Rijn, pardon Neder-Rijn, tot deze gedachte me overviel. Me zo overviel, dat ik er even voor afstapte. Nu omklemmen mijn handen het stuur en tuur ik over het gezonken water.