H2O
/Waternetwerk 
Sinds kort is de samenwerking tussen wateronderzoeksinstituut KWR en de Hogeschool Utrecht geïntensiveerd. Het doel is elkaar te versterken op het gebied van toegepast wateronderzoek en de opleiding van jonge waterprofessionals.
‘De Waarheid’ was in mijn jeugd een communistisch dagblad waarvan bijna iedereen begreep dat het nieuws wat rood gekleurd was. Ook tegenwoordig is de waarheid een rekbaar begrip. Feiten liegen niet, maar mét feiten kan je vaak meerdere kanten op. Iets wat veel gebeurt in de waterwereld. Ook ik maak me er wel eens schuldig aan.
Nu het stof van de verkiezingen is neergedaald, wordt ook in de bestuurskamers van de waterschappen gesleuteld aan nieuwe coalities. Het zal wennen zijn, want er is een new kid on the block die gelijk aan veel onderhandelingstafels het eerste woord heeft. Daarmee rust op de schouders van de bestuurlijke nieuweling BoerBurgerBeweging (BBB) meteen een zware last, want in het middenbestuur liggen belangrijke, langslepende thema’s te wachten op voortvarende aanpak.
De werkgroep Aanpak opkomende stoffen denkt na over het prioriteren en identificeren van potentieel gevaarlijke stoffen in water en hoe de emissies naar het milieu beperkt kunnen worden. Hoe gaat de werkgroep te werk? Een toelichting.
Veel mensen proberen, met de beste bedoelingen, andere bronnen te gebruiken of water van andere kwaliteit in huis te halen, naast of in plaats van het reguliere drinkwater. Hier kleven echter ook risico’s aan. Technisch kan er heel veel, maar hoe wordt de veiligheid gewaarborgd die voor drinkwater noodzakelijk is?
Het RIVM luidde deze week de noodklok: door aanhoudende droogte en een groeiende vraag naar drinkwater dreigt al in 2030 een drinkwatertekort. Een belangrijk bericht, dat ons met de neus op de niet zo rooskleurige feiten drukt. Maar de adviezen die het RIVM vervolgens geeft maken het probleem alleen maar groter. Terwijl de echte oplossing gewoon onder onze neus ligt.
Het onderwerp klimt op de politieke agenda: de noodzaak van circulair watergebruik. We spraken hierover met Peter van der Linde, branchemanager bij ENVAQUA. Deze branchevereniging werkt sinds januari zeer nauw samen met Water Alliance en treedt sindsdien ook onder die naam naar buiten. Zo ontstond een zeer breed netwerk van onderzoekers en bedrijven in de watertechnologie. Van der Linde is hierin medeoprichter van de Expertgroep Circulair Water.
Steeds vaker bekruipt mij als wetenschapper het gevoel dat we wat vergeten als het gaat om keuzes in waterbeheer. Waterveiligheid en zoetwatervoorziening zijn hoofddoelen, maar daarmee is het niet klaar. Het lijkt alsof twee belangrijke onderwerpen wel erg op de achtergrond zijn, namelijk: natuur en klimaatmitigatie. En ook deze twee zijn van groot belang voor de leefbaarheid van onze delta.
De watertechnologie is een fantastische sector, maar presteert qua exportgroei het slechtst van alle topsectoren. Dat zegt Steven van Rossum in H2O maart. Pijnlijk? Jazeker, maar het is geen nieuws dat de sector onder de maat presteert op de (wereld)markt, succesnummers als Nijhuis Saur Industries, Paques en ook NX Filtration en Hydraloop daargelaten.
Het kennisprogramma COASTAR heeft in kaart gebracht waar de ondergrond in Nederlandse kustgebieden kan bijdragen aan een meer robuuste zoetwatervoorziening. Er blijken volop kansen voor ondergrondse berging van regenwater én de winning van brak grondwater, waarmee we verzilting tegengaan en zoetwater kunnen produceren. COASTAR heeft deze kansrijke locaties letterlijk in kaart gebracht. De geohydrologische geschiktheidskaarten zijn een uitstekend startpunt voor verder onderzoek en gesprekken in de regio.
Na de verkiezingen worden bij de waterschappen coalities gevormd en coalitieakkoorden opgesteld. Maar het kan ook anders, stelt Constant van Kretschmar onder verwijzing naar het door alle fracties gedragen bestuursakkoord bij het Hoogheemraadschap van Delfland. Dat akkoord leidde in de achterliggende bestuursperiode tot 'een krachtig collegiaal bestuur'. "De grote uitdagingen waar de waterschappen voor gesteld staan is gebaat bij een brede bestuurlijke samenwerking."
De brief van minister Harbers van 25 november jl. aan de 2e Kamer met de titel ‘Water en Bodem sturend’ beoogt met structurerende keuzes houvast te geven aan partijen die plannen of beleid maken voor de korte termijn. Hiermee is een begin gemaakt op het gebied van water, bodem en ruimte. Nu nog een visie voor de lange termijn!
Waterschappers kennen de uitdagingen van de toekomst: klimaatverandering, mondiger burgers, uitstroom door vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt. En we weten: de waterwereld heeft volop innovaties nodig om deze uitdagingen aan te pakken, ook in de toekomst. Maar eerlijk is eerlijk: we weten ook dat de praktijk weerbarstig is. Hoe komt dat? En hoe kunnen we het beter doen? Renz Davits deed voor het Arbeidsmarkt & Ontwikkelingsfonds Waterschappen (A&O fonds Waterschappen) verkennend onderzoek naar de impact van de digitale transformatie voor werk, medewerkers en HR-beleid in de watersector. “Innoveren gaat niet vanzelf,” zegt hij, “Neem vernieuwen serieus en geef mensen de ruimte.”
In H2O van februari 2023 staat een beschouwing over de besturen van waterschappen. Die worden na de verkiezingen op 15 maart minder rechts door het wegvallen van de geborgde zetels voor bedrijven en beperking van de boerenzetels, aldus de analyse. Johan Raap, 'bedrijfsgeborgde bestuurder', is kritisch over de wending en voelt zich geschoffeerd als zeer betrokken waterschapsbestuurder.
Reinier van Zutphen, de Nationale Ombudsman en Arno Visser, de aftredend directeur van de Algemene Rekenkamer concludeerden afgelopen januari onafhankelijk van elkaar dat het openbaar bestuur vastloopt. De Ombudsman stelde dat de overheid in de uitvoering faalt en haar beloftes niet nakomt.
In H2O nummer 1 van februari 2023 staat op pagina 37 een goede beschouwing van Katrien Smet (VMM) en Patrick Willems (KU Leuven) over de Belgische, meer specifiek de Vlaamse, situatie over hemelwaterberging, ook bij particuliere bebouwing. Daarmee wordt het drinkwater gebruik aanmerkelijk verminderd met ruim 35 liter (per dag per inwoner!).
Dit jaar staan we stil bij de Watersnoodramp van februari 1953, nu 70 jaar geleden. We prijzen de Deltawerken, het antwoord op de ramp, die een robuuste verdediging vormen en het waterveiligheidsbeleid schragen. Toch wordt het beleid bijgesteld, nu na de ramp in juli 2021 toen door extreme regenval in België, Duitsland en Limburg stad, dorp en land onder water liepen met ingrijpende gevolgen.
‘Zoekt en gij zult vinden’. Een wijsheid die ook opgaat voor vreemde stoffen in water. Met de komst van steeds betere analysetechnieken ontdekten we sinds de jaren tachtig steeds meer nieuwe verbindingen in de Rijn en Maas en soms in het drinkwater zelf. Lompere industriële organische verontreinigingen als PAK’s en PCB’s waren destijds al goed in beeld en bleken gelukkig goed te zuiveren, maar met het bredere analysespectrum kwamen ook de lastig verwijderbare mobiele en polaire stoffen in beeld.
In het interview met minister Mark Harbers dat u in H2O december aantreft, wordt de vraag gesteld: laat Mark Harbers zich de kaas van het brood eten door Hugo de Jonge? De bouwminister presenteerde 13 oktober de plannen voor de bouw van 917.193 woningen, waarvan bijna 420.000 in de laaggelegen en propvolle provincies Noord- en Zuid-Holland. Meteen rees de vraag: waar is de aangekondigde water- en bodemtoets gebleven? Is de dadendrang van bouwminister De Jonge waterminister Harbers te machtig?
Geïnspireerd door een Kamerbrief van minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening probeert Phebe Kloos met hydrologen-in-spé water een stem te geven.
In H2O nummer 10 van november 2022 staat op blz 40 onder ‘wateronderzoek‘ een aardige bijdrage over het effect van riooloverstorten op de waterkwaliteit. In de titel wordt helaas al meteen gezegd dat het effect daarvan beperkt is. Ik wil daar graag een paar kanttekeningen bij plaatsen.
PODIUM
Podium is een platform voor opinies, blogs en door waterprofessionals geschreven artikelen (Uitgelicht). H2O draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze bijdragen, maar bepaalt wel of een bijdrage in aanmerking komt voor plaatsing. De artikelen mogen geen commerciële grondslag hebben.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.