Dit jaar staan we stil bij de Watersnoodramp van februari 1953, nu 70 jaar geleden. We prijzen de Deltawerken, het antwoord op de ramp, die een robuuste verdediging vormen en het waterveiligheidsbeleid schragen. Toch wordt het beleid bijgesteld, nu na de ramp in juli 2021 toen door extreme regenval in België, Duitsland en Limburg stad, dorp en land onder water liepen met ingrijpende gevolgen.
H2O februaridoor Bert Westenbrink
Deze keer is het antwoord op de vloed: we moeten er ons op instellen dat absolute bescherming tegen wateroverlast niet meer mogelijk is. De conclusie staat in het eindadvies van de ‘Beleidstafel wateroverlast en hoogwater’ dat in december verscheen. Het staat er eerlijk: “De omvang van het buienfront en de intensiteit van de neerslag in Limburg heeft ons verrast.”
Eenmaal de verbazing voorbij, kwamen de deskundigen aan de tafel tot een voortschrijdend inzicht: als de schadelijke gevolgen van extreme neerslag niet te voorkomen zijn, moet de nadruk komen te liggen op het beperken ervan. “Om zo maatschappelijke ontwrichting te voorkomen.”
Dat zo’n verstoring een reëel scenario is, blijkt uit de in januari gepubliceerde studie die kennisinstituut Deltares deed naar de effecten van een Limburgse bui op Zuid-Holland. Op basis van een bovenregionale stresstest, de eerste in Nederland, kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat veel gebieden langdurig onder water staan als dé bui valt. De impact is groot, zowel sociaal als economisch. Tegen H2O Online sprak overstromingsexpert Karin de Bruijn over ‘maatschappelijke ontwrichting’.
In een andere studie van Deltares naar het watersysteem in Limburg lezen we: absolute bescherming tegen extreme wateroverlast vergt omvangrijke en zeer ingrijpende maatregelen en is niet realistisch. Verdere aanpassingen van het systeem hebben weliswaar (beperkt) zin, maar we moeten ons vooral - als dé bui valt - richten op crisisbeheersing en snel herstel.
En daarmee zijn we terug bij de Beleidstafel. In het advies van het panel staat dat het principe van meerlaagsveiligheid moet worden uitgebreid van drie naar vijf lagen: aan preventie, gevolgbeperking en crisisbeheersing moeten waterbewustzijn en herstel worden toegevoegd.
Beleid voor adequaat herstel van de schade is een taak voor de overheid. Vergroten van het waterbewustzijn betekent dat er omslag moet komen bij burgers en bedrijven, aldus de Beleidstafel. “Acceptatie van risico’s en eigen verantwoordelijkheid nemen horen daar ook bij.”
We moeten zelfredzamer worden, met dank aan dé bui.
Bert Westenbrink is hoofdredacteur van H2O media en schrijft het redactioneel in het vakblad
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.