In het interview met minister Mark Harbers dat u in H2O december aantreft, wordt de vraag gesteld: laat Mark Harbers zich de kaas van het brood eten door Hugo de Jonge? De bouwminister presenteerde 13 oktober de plannen voor de bouw van 917.193 woningen, waarvan bijna 420.000 in de laaggelegen en propvolle provincies Noord- en Zuid-Holland. Meteen rees de vraag: waar is de aangekondigde water- en bodemtoets gebleven? Is de dadendrang van bouwminister De Jonge waterminister Harbers te machtig?
door Bert Westenbrink
H2O december 2022Het antwoord van Harbers luidt: nee. “Het beleidstraject ‘water en bodem sturend’ geldt voor het hele kabinet”, zegt hij en verwijst in het vraaggesprek naar de uitwerking van het beleidsbeginsel dat eind november zou worden gepresenteerd. 25 november was het zover en verscheen de lang verwachte Kamerbrief van Harbers en staatssecretaris Vivianne Heijnen.
Uit de brief blijkt dat het kabinet met 33 ‘structurerende keuzes’ inhoud geeft aan het in het coalitieakkoord vastgelegde principe dat water en bodem sturend moet zijn bij de transities waar we voor staan. De uitgangspunten die gaan gelden voor de herinrichting van Nederland kunnen worden gezien als een trendbreuk in het beleid: de wateropgave wordt een serieuze factor.
In vogelvlucht: Er moeten meer zoetwatervoorraden en nieuwe drinkwaterbronnen komen. In verschillende gebieden (laagveen, hoge zandgronden) gaat het grondwaterpeil omhoog. Er wordt niet gebouwd op locaties die nodig zijn voor het bergen en afvoeren van water, dus ook niet meer in uiterwaarden.
Rondom primaire waterkeringen moet ruimte worden vrijgehouden voor toekomstig versterkingen. In diepe polders wordt 5 tot 10 procent gereserveerd voor waterberging. Steden moeten groener worden. Het watergebruik door bedrijven en burgers moet met 20 procent omlaag.
Bij het verbeteren van de waterkwaliteit staat de bronaanpak voorop. De lozing van koelwater op grote rivieren wordt begrensd. De zoetwaterbuffer in het IJsselmeer wordt vergroot. Kustuitbreiding is voorlopig taboe, evenals bouwen van eilanden in het IJsselmeergebied (behoudens overstroombare natuur in het Markermeer).
In de uitwerking van de beleidsplannen in het kabinet is de leidraad ‘water en bodem sturend’ overeind gebleven, maar nu moet blijken of dat in de uitvoering ook zo is
Het is een veelomvattend pakket dat vervlochten moet worden met andere opgaves, zoals ‘het behoud van de strategische positie van de landbouw’, onder andere in de laagveengebieden. Ga er maar aan staan. In de uitwerking van de beleidsplannen in het kabinet is de leidraad ‘water en bodem sturend’ overeind gebleven, maar nu moet blijken of dat in de uitvoering ook zo is.
“We moeten het samen doen”, schrijven Harbers en Heijnen in hun Kamerbrief. “Je zult bestuurlijke instrumenten moeten hebben om daadwerkelijk met de wateropgave rekening te kunnen houden”, zegt Harbers in het interview in deze H2O.
Hoe dan ook: het is een helse klus.
Bert Westenbrink is hoofdredacteur van H2O media en schrijft het redactioneel in het vakblad
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.