Opinie

Als handelsland zijn we heel goed in het verkopen van onze wateroplossingen in het buitenland. Ons imago als waterland helpt ons hierbij. Maar we staan ook voor uitdagingen. Schaarste, droogte, overstromingen en verslechtering van waterkwaliteit zijn het gevolg van klimaatverandering, waar waterbedrijven in andere landen al mee te maken hebben. En waar ook verschillende oplossingen voor zijn gevonden.

In een verkennende studie onderzocht onderzoeksinstituut KWR waterarmoede in Nederland en de inzet van drinkwaterbedrijven. Leon Kors juicht toe dat met het onderzoek aandacht is voor het probleem, maar hij plaatst ook kanttekeningen bij beschreven conclusies.

Zoveel kennis, hoe kan het dat we zo veel moeite hebben met nieuwe wateropgaves, met nieuwe doelen die we moeten halen: vergroenen, vernatten, inspelen op het veranderende klimaat? Waarom duurt dat allemaal zo lang? Het zou helpen als ook niet-watermensen het water ontdekken.

Deltacommissaries Peter Glas adviseert de verstedelijking vanwege klimaatverandering anders over Nederland te verdelen. Klinkt verstandig, maar is dat wel zo?

Als jurylid van de Waterinnovatieprijs maakte Jan Jonker dit jaar ‘met enorm veel plezier en ook een beetje verwondering’ kennis met de waterwereld. De sector heeft de lat hoog gelegd voor wat betreft circulariteit en duurzaamheid. Jonker is emeritus hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hoe kijkt hij als buitenstaander en met zijn specifieke deskundigheid naar de Waterinnovatieprijs en het innoverend vermogen bij de waterschappen?

Half juli zorgde extreme regenval voor overstromingen in het hele stroomgebied van de Maas. Geulen en beken traden buiten hun oevers, de rivier voerde een recordhoeveelheid water af. De grootste ravage werd aangericht in Duitsland en België, maar ook in Limburg was de schade groot. Arno Korsten, emeritus hoogleraar bestuurskunde en (voormalig) lid van vele adviesorganen op het gebied van waterveiligheid, bestuur en politiek, luidt samen met collega’s de noodklok: het ontbreekt aan overzicht, aanspreekbaarheid en regie in het Maasgebied.

In juli kwam de Europese Commissie met het 'Fit-for-55'-pakket. Een omvangrijk klimaatpakket met als doel de Europese broeikasgasuitstoot in 2030 te reduceren met 55 procent ten opzichte van 1990. En omvangrijk was het zeker: het betrof 12.000 pagina’s. Het punt op de horizon, 55 procent broeikasgasreductie in 2030, ligt vast in de Europese Klimaatwet. De bestemming is dus bekend: 2030, 55 procent reductie. Hoe de treinreis eruit gaat zien volgt uit het pakket.  

Moeten de geborgde zetels in de waterschapsbesturen worden afgeschaft? In een tweeluik geven Frank Harbers en Paul van Erkelens hun visie.

De opiniebijdrage van Pieter-Jan Hofman met het pleidooi om de huidige samenstelling van het waterschapsbestuur kritisch tegen het licht te houden, inspireerde Hans Middendorp (AWP) tot het schrijven van een reactie. Middendorp is het op punten eens met de fractievoorzitter van CU/SGP Delfland, maar niet met Hofmans stelling dat afschaffen van de geborgde zetels te kort door de bocht is.

D66 en GroenLinks hebben een initiatiefwetsvoorstel ingediend om in het waterschapsbestuur de geborgde zetels af te schaffen. Het waterschapsbestuur (vergelijkbaar met de gemeenteraad) bestaat uit zetels voor ingezetenen (hier stemmen we elke vier jaar voor), bedrijven, natuurterreinen en agrariërs. De drie laatstgenoemden hebben een gereserveerde of ‘geborgde zetel’ in het bestuur waarvoor mensen worden benoemd door belangenorganisaties. De initiatiefnemers van het wetsvoorstel vinden dat ondemocratisch en willen daarom af van dit systeem. De fractie CU/SGP van Hoogheemraadschap van Delfland zou graag zien dat hier genuanceerder en meer integraal naar gekeken wordt.

Moderne techniek maakt steeds betere sturing van de waterhuishouding mogelijk. Maar daarmee zijn droge voeten zeker niet gegarandeerd, zo werd deze zomer weer overweldigend duidelijk in Limburg. En ook in Noord-Holland was eind juni na extreme regenval sprake van forse wateroverlast. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) zegt al het mogelijke gedaan te hebben om de schade te beperken, maar de agrariërs in het gebied zien dat anders. Wat gebeurde er precies, en vooral: wat valt er te leren, ook voor overlastsituaties elders in het land? De kijk van bestuurders Siem Jan Schenk (HHNK) en Kees Stoop (LTO-Noord).

Kunnen stuurbare watersystemen bijdragen aan een klimaatadaptief grondwater-, oppervlaktewater- en bodembeheer in een attentiegebied van een Natura 2000-gebied en tegelijkertijd ten gunste zijn van een perspectiefvolle landbouwpraktijk? Dat gaan waterschap Aa en Maas en drie Brabantse melkveehouders de komende vijf jaar onderzoeken.

De Nederlandse Drinkwaterwet noemt drinkwatervoorziening 'een dwingende reden van groot openbaar belang'. Demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen bevestigt dat in haar recente Beleidsnota ‘Samen werken aan een toekomstbestendige drinkwatervoorziening’. Het draagt aantoonbaar bij aan volksgezondheid, welzijn, welvaart én duurzaamheid als ons drinkwater betrouwbaar en veilig is. En blijft. Waarom laat de minister dan tóch drempels bestaan voor waterbedrijven om voldoende te investeren?

De wijze waarop het Grevelingenmeer nu wordt beheerd, zorgt voor snelle verdere verzilting van Schouwen-Duiveland, stelt waterbouwkundige Wil Lases. De verwoestende impact van het zoute meer op de leefbaarheid van Zeeuwse eiland is niet bepaald in beeld. Er moet daarom spoedig een ommekeer in denken en handelen komen.

Waterschappen in laag Nederland zien dagelijks de gevolgen van klimaatverandering en bodemdaling. Dries Schuwer, Adviseur ruimtelijke ontwikkeling bij hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, was betrokken bij een onderzoek in de gemeente Woerden naar de mogelijkheid om een drijvende wijk te bouwen. Kan drijvend bouwen een oplossing zijn? En wat voor rol is daarbij dan weggelegd voor de waterschappen?

Nederland, deels lager dan de zee, zal zich sterk moeten weren tegen zeespiegelstijging. Dat betekent verdere sluiting en versterking van de kust, opschaling van pomp- en noodbergingscapaciteit, bufferen van zoet water en wellicht een tweede kustlijn. 

De nieuwe Europese Drinkwaterrichtlijn stelt dat drinkwaterconsumenten uitgebreider geïnformeerd moeten worden over onder meer de kwaliteit van hun drinkwater. Een positieve ontwikkeling volgens KWR-onderzoekers Stijn Brouwer en Lisa Andrews. ‘De nieuwe Drinkwaterrichtlijn is een opgave maar biedt vooral een kans.’

De waterbeheerder als initiatiefnemer, aanmoediger en facilitator. Waterschapsbestuurder Bea de Buisonjé reageert op de column van Ties Rijcken over water en woningnood. Ze zegt: "Ik sta voor een rol van de waterbeheerder die met kennis van het verleden en zicht op de toekomst het gesprek aangaat over de integratie van alle ruimtelijke opgaven."

Ruim vijftienhonderd bezorgde medewerkers van de waterschappen willen dat hun pensioenfonds ABP stopt met investeren in fossiele brandstoffen. Ze roepen het pensioenfonds op het vermogen te gebruiken voor 'een rechtvaardige en duurzame transitie'.

Eind 2019 presenteerde de ‘Beleidstafel Droogte’ een rapport met de ietwat zelfgenoegzame titel ‘Nederland beter weerbaar tegen droogte’. We zochten daarin tevergeefs naar het antwoord op onze vraag ‘hoe ziet een echt integrale aanpak eruit?’

Vernatting van het veenweidegebied is nodig om bodemdaling en CO₂-uitstoot tegen te gaan. Maar dat kost veel water, en dat kan in droge zomers elders voor tekorten zorgen, waarschuwen onderzoekers van Deltares. Hans Middendorp reageert: "Het Groene Hart heeft dorst, terwijl het water gewoon voorbij stroomt."