Hoogheemraadschap van Rijnland gaat verplichte klimaatbestendige regels opleggen bij de ontwikkeling van nieuwe grote gebiedsprojecten. Het hoogheemraadschap loopt daarmee vooruit op het nieuwe beleidsprincipe 'water en bodem sturend', dat het kabinet landelijk wil invoeren bij ruimtelijke ordeningsprojecten. Dat Rijnland in eigen werkgebied het voortouw neemt, trekt veel belangstelling van ander waterschappen, zegt dagelijks bestuurder Marco Kastelein.
“We zijn een van de eerste waterschappen die dit doen, zo niet de eerste,” zegt Kastelein. “Doordat de regels verplicht worden, zorgen we ervoor dat voldoende en schoon water en een gezonde bodem sturend worden in de ontwikkeling van grote gebiedsplannen.”
Marco KasteleinEen belangrijke regel die Rijnland wil invoeren is dat nieuwe gebiedsontwikkelingen straks moeten voldoen aan de zogeheten 90 millimeter-regel. Dat betekent dat een nieuw ontwikkeld gebied extreme neerslag van 90 millimeter in 24 uur moet kunnen verwerken. Bij het ontwerpen van de plannen moeten daarom voldoende voorzieningen worden getroffen om water op te vangen.
Andere regels die Rijnland wil introduceren zijn: nieuw oppervlaktewater moet worden ingericht voor een flexibel peilbeheer van 30 centimeter. De oever van zo’n nieuw oppervlaktewater moet een flauwe helling hebben. Ook gelden er regels voor verharde tuinen bij projecten van meer dan 10 woningen.
Een belangrijke reden voor invoeren van de verplichte klimaatbestendige regels zijn de 100.000 woningen die moeten worden gebouwd in Zuid-Holland. “Dat is zeker een belangrijke reden. De meeste van die woningen komen in ons gebied. Dat geeft wel zorgen, ja. Of die locaties en invulling van de projecten bestendig zijn voor de toekomst”, zegt Kastelein.
Stevig neerzetten
Het dagelijks bestuur heeft als standpunt dat water en bodem sturend ‘stevig neergezet' moet worden in de ruimtelijke ordening en legde dat op 13 december 2022 vast in een collegebesluit. “Enerzijds doen we dit door duidelijke Rijnlandse regels te ontwikkelen (afdwingen), anderzijds door onze boodschap helder neer te leggen in ruimtelijke planprocessen en gebiedsontwikkelingen (beïnvloeden). We gebruiken het adagium zoals dat landelijk wordt gehanteerd: ‘pas toe of leg uit’."
Naast het opnemen van de klimaatbestendige regels in de nieuwe Waterschapsverordening werkt het waterschap aan regionale klimaatvisies onder de noemer ‘Blauwe lens op de regio’. Kastelein: “Dat zijn schetsen zoals wij de ontwikkelingen zien in het kader van water en bodem sturend. Aan de hand van plaatjes en tekeningen maken we onze visies inzichtelijk. Dit is de counterpart ervan, namelijk dat het ook in regels en verordening wordt vastgelegd.”
Omgevingswetproof
Nieuw is ook dat de waterschapsverordening ‘omgevingswetproof’ is gemaakt, vertelt Kastelein. “Wij hebben de verordening zo opgesteld dat het goed is als de Omgevingswet doorgaat, maar ook als die niet door zou gaan.” Het maken van deze waterschapsverordening was een flinke verbouwing, staat in de besluitnota. "In de verordening staan de Keur, Uitvoeringsregels keur en werkingsgebieden (kaartlagen) uit de leggers. Daarnaast zijn er ook vanuit het Rijk en de provincies regels en verplichtingen die hun plek krijgen in de waterschapsverordening."
De verordening bestaat uit drie delen. "Als bij het vaststellen van de waterschapsverordening de Omgevingswet in werking is getreden, dan treden de delen 1 en 2 in werking. Is de Omgevingswet nog niet in werking getreden op het moment dat de waterschapsverordening wordt vastgesteld, dan treden de delen 1 en 3 in werking", aldus de besluitnota.
Daarmee neemt Rijnland een hobbel die andere waterschappen er nog van weerhoudt om voor eigen werkgebied nieuw beleid te maken op basis van het beginsel 'water en bodem sturend'. “Voor sommige waterschappen is dat een belemmering”, zegt Kastelein. "Die wachten eerst de ontwikkelingen rond de Omgevingswet af." Neemt niet weg dat er wel veel belangstelling is bij waterschappen voor de stappen die Rijnland nu neemt, aldus Kastelein.
De nieuwe waterschapsverordening wordt tot 23 maart ter inzage gelegd en kunnen inwoners, gemeenten en bedrijven hun reactie geven. Daarna moet het algemeen bestuur zich erover uitspreken.
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water
Dus bij hoogheemraadschap Delfland kies je een partij. Vervolgens hebben een paar partijen meer zetels dan andere. Daarna wordt er een Bestuursakkoord getekend door alle partijen, waar ook de minder grote (verliezende) partijen zeggenschap in hebben? Er staat ook: "De gezamenlijk gekozen hoogheemraden vertegenwoordigen in het dagelijks bestuur alle fracties". Wat betekent het dan om een fractie te vertegenwoordigen in de praktijk?
In het geval van hoogheemraadschap Delfland is stemmen op een partij dus niet super zinvol, omdat daarna toch met alle andere partijen wordt samengewerkt om tot een Bestuursakkoord te komen. Grote partijen hebben dan niet meer te bepalen dan kleine partijen?