Indachtig de klassieker in waterschapsland ‘Geef ons heden ons dagelijks brood en af en toe een watersnood’, waren de hoogwaterweken rondom de jaarwisseling een zegen. De opeenvolgende stormen, aanhoudende regenval, afvoerpieken en hoge waterpeilen drukten ons opnieuw met de neus op de feiten: extreem weer wordt het nieuwe normaal.
door Bert Westenbrink
H2O februari 2024De zegen: we zijn weer bij de les, discussies over waterveiligheid en beleidsuitgangspunten als ‘water en bodem sturend’ worden weer binnen de juiste context gevoerd, bij voorbeeld over bouwen in uiterwaarden en diepe polders.
Maar het was geen watersnood, ook al waren waterbeheerders dag en nacht in touw, stroomden uiterwaarden en waterbergingen vol, liepen kades en kelders onder, was wateroverlast hot topic op social media en ging de pers vol op het orgel - de ‘gehypete watercrisis’ was gewoon een geslaagde stresstest, leest u in deze H2O.
De waterafvoeren waren hoog, maar niet extreem. In Nederland was nergens de waterveiligheid in het geding, hoewel de druk op het watersysteem niet veel langer had moeten duren, zei deltacommissaris Co Verdaas in een overleg met de Tweede Kamer.
In Duitsland, Frankrijk, België, Denemarken, Ierland en Engeland waren de ervaringen wel anders. Overal was sprake van overlast en schade. Het regende codes geel en rood, verzadigde dijken werden versterkt met onnoemelijk veel zandzakken en daar waar het water stedelijk gebied binnenstroomde, werden bewoners geëvacueerd. In Pas-de-Calais, Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen weten ze na de hoogwaterweken: we hebben de boel niet op orde.
Ook bij ons zijn lessen geleerd. Op drift geraakte bevers zijn een bron van zorg. Hoe hou je die dijkgravers in de smiezen als het water stijgt? Door de verzadiging van de bodem voerden zijrivieren onverwacht veel water aan in de IJssel en dat is een leer voor de volgende keer. Met de overlaat Bosscherveld langs de Maas ging het opnieuw mis: zit er een fout in het ontwerp?
In het IJsselmeergebied stonden de waterpeilen ongekend hoog, omdat spuien niet ging door het opgezweepte water in de Waddenzee. De reusachtige pompen die Rijkswaterstaat eind april plaatst in het nieuwe gemaal bij Den Oever om water af te voeren uit het IJsselmeer komen dan ook niks te vroeg. Sterker: ze hadden tijdens de afgelopen hoogwaterweken hun dienst al kunnen bewijzen. Ze waren zeker ingezet, laat Rijkswaterstaat weten.
Maar het gemaal in de Afsluitdijk komt pas in 2026 in bedrijf. Dan hebben we alweer de nodige extreme weersomstandigheden achter de rug. Zoals komende zomer als het weer lang droog is, de natuur verdort en we ons afvragen waarom het opnieuw niet gelukt is om voldoende water vast te houden, zelfs niet na een winter met extreem veel neerslag.
Bert Westenbrink is hoofdredacteur van H2O media en schrijft het redactioneel in het vakblad
