De besluitvorming in de Tweede Kamer over het initiatiefwetsvoorstel is het resultaat van politieke koehandel tussen de ChristenUnie en D66 en GroenLinks. De uitkomst is een ‘bestuurlijk gewrocht’ dat ‘gezien kan worden als voorbode voor volledige politisering van de waterschappen’. Dat zegt Lambert Zwiers, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Waterschapbestuurders Bedrijven (NVWB). Met het nu aangenomen wetsvoorstel worden bedrijven ‘fiscaal gediscrimineerd.’
In het aangenomen wetsvoorstel zijn de bedrijven de geborgde zetels kwijtgeraakt in de besturen van de waterschappen. De categorieën ongebouwd (landbouw) en natuurterreinen hebben deze wel behouden, zij het in het vastgelegde aantal van twee per categorie. De bedrijven leggen zich niet neer bij het compromis dat werd bereikt in de Tweede Kamer over het amendement dat de ChristenUnie had ingebracht.
Lambert ZwiersZwiers vindt het ‘ronduit schrijnend’ dat het schrappen van zetels is gemotiveerd met een passage uit het advies van de commissie Boelhouwer. Zo staat in de toelichting op het amendement dat de categorie bedrijven 'een nauwelijks relevante grondpositie heeft bij waterprojecten'. Ze zijn met name vertegenwoordigd vanwege hun relatief hoge bijdrage aan de zuiveringsheffing, die gekoppeld is aan de vervuilingsgraad van het geleverde afvalwater. “Deze heffing wordt echter bepaald door wettelijke normen, waar het waterschap geen invloed op heeft”, aldus het amendement.
Zwiers verwerpt de redenering en spreekt over ‘een aperte onjuistheid’. “Volstrekt ten onrechte wordt in het Boelhouwer-advies en in het amendement dat de Tweede Kamer heeft aangenomen gesteld dat het waterschap geen invloed zou hebben op de lasten die bedrijven moeten betalen voor de zuiveringsheffing. Dit is echter wel degelijk het geval en in de praktijk hanteren waterschappen ook daadwerkelijke verschillende tarieven.”
Ook stelt de NVWB dat er sprake is van ‘fiscale discriminatie’ van bedrijven als de wet ongewijzigd wordt aangenomen in de Senaat. “De waterschappen hebben hun eigen belastingstelsel en worden zoals bekend gefinancierd door vier categorieën betalers: burgers, boeren, bedrijven en natuurterrein-eigenaren. Dit gegeven vormt de grondslag voor de aanwezigheid van deze vier categorieën in de waterschapsbesturen. Bedrijven betalen ongeveer 20 procent van de inkomsten van de waterschappen. De categorie bedrijven als enige en ongefundeerd het recht op bestuurlijke vertegenwoordiging in de waterschappen te ontnemen zou voor de fracties in de Eerste Kamer onaanvaardbaar moeten zijn.”
De NVWB rekent erop dat de fracties in de Eerste Kamer hun verantwoordelijk nemen en het wetsvoorstel in de huidige opzet verwerpen of de categorie bedrijven op gelijkwaardige wijze behandelen als de andere drie categorieën, stelt Zwiers, die in de aanloop van de behandeling van de initiatiefwet ervoor waarschuwde dat het afschaffen van de geborgde zetels er uiteindelijk toe zal leiden dat de waterschappen worden opgeheven. Dat risico acht hij nog 'levensgroot' met de verdere 'politisering van de waterschappen'. "Het doel blijft om de categorieën boeren en natuurterreineigenaren - als de politieke verhoudingen het mogelijk maken - ook uit de waterschappen te verwijderen."
LEES OOK
H2O actueel: Landbouw en natuur houden geborgde zetels in waterschapsbesturen
H2O actueel: 'Afschaffen geborgde zetels is begin van het einde waterschappen’
De aanleiding van het onderzoek waren klachten die HDSR ontving van omwonenden over overstortlocaties. Naast een feitelijke weergave van de situatie van de watergang en de ecologische toestand, was de beleefwaarde van omwonenden een belangrijke component in het onderzoek. We hebben er voor gekozen het onderzoek en artikel verder neutraal te houden en onze mening als onderzoekers en initiator van het onderzoek buiten beschouwing te laten.
Natuurlijk zijn wij het met u eens dat doekjes en vuil in het water onwenselijk zijn. In het uitgebreidere online artikel gaan we wel in op de nodige verbeterpunten om effecten die nu buiten het onderzoek zijn gevallen, beter in beeld te krijgen. Daaronder benoemen wij ook een manier om de hoeveelheid doekjes en vuil in het water beter te monitoren.
Uw grootste zorg over dat we geen heftige zomerse onweersbui in het onderzoek meenemen, erkennen wij. De zomer van 2021 was niet extreem warm, waardoor de zuurstofloosheid na een overstort niet direct heeft geleid tot vissterfte. Hierdoor lijkt het alsof het effect beperkt is. Maar we zien wel dat overstorten gedurende de zomer tot zuurstofarme condities leiden. Dit is ecologisch gezien zeer onwenselijk.
Dat dit niet direct naar voren komt in de titel, is een keuze. Daarin is de aanleiding van het onderzoek als uitgangspunt genomen, wat heeft geleid tot een onverwacht inzicht: namelijk dat omwonenden van de onderzochte locaties over het algemeen beperkt hinder ondervinden van overstorten. Dit betekent dus niet dat er geen effect is.
In dit vakartikel staan een aantal fouten. Er wordt bij het voorbeeld aangegeven dat de berekeningen zijn voor het pompstation Terwisscha (provincie Groningen)! Prov. Groningen zal wel kloppen, maar dus niet Terwisscha, maar een winning van 6,5 mln m3 per jaar en met een complexe ondergrond t.a.v. de hydraulische weerstand afdekkend pakket zoals wordt weergegeven in figuur 2 (artikel). Ook in figuur 2 staat in de tekst dat deze geldt voor de Verlagingslijnen stijhoogte(!!) en GHG, maar het onderschrift bij figuur 2 geeft aan de zomersituatie!!!
Mijn grijze haren gaan recht overeind staan bij deze hydrologische fouten. Of heb ik het mis? Terecht geeft Willem Zaadnoordijk aan dat over dit onderwerp veel discussie in het verleden is geweest, maar ik zie nu wel een aanpak met behulp van een numerieke rekenmethode! Wat ik wel mis in het vakartikel is bijv. het effect van de bodemkaart, de grondwateraanvulling (zomer/winter) en de veranderende elastische berging in de ondergrond in droge of natte weerjaren, maar dat zal allemaal wel via de relatie uit figuur 1 in de berekeningen zijn meegenomen.