In deze H2O oktober zegt Annemieke Nijhof van kennisinstituut Deltares: “De complexe integrale vragen laten zich niet beantwoorden met gestapelde deelonderzoeken met een nietje erdoor.” De algemeen directeur bepleit dat de onderzoeks- en kennisinstituten Deltares, TNO, KWR, Wetsus en universiteiten als Wageningen, TU Delft en andere, hun kennis meer samenbrengen rond maatschappelijke opgaven, die almaar ingewikkelder worden.
door Bert Westenbrink
H2O oktoberZo breekt ze met Stephanie Janssen, expert nature-based solutions en sociale inclusiviteit bij Deltares, een lans voor co-creatie in onderzoeksland: sámen de juiste onderzoeksvraag stellen én beantwoorden. Dat deed Nijhof in feite ook op jubileumsymposium van Deltares (15 jaar) in juni van dit jaar. Daar werd in een paneldiscussie met een paar honderd waterprofessionals in de zaal, vastgesteld dat het nieuwe beleidsuitgangspunt ‘water en bodem sturend’ alleen kan worden ingevuld met co-creatie.
Nijhof riep in het paneldebat het programma Ruimte voor de Rivier in herinnering en zei: “Het lijkt wel alsof we vergeten zijn hoe goed dat programma was.” Ze schetste dat bij het zoeken naar oplossingen er de bereidheid was om plannen in te ruilen voor betere. “Dat noemden wij het omwisselbesluit. Die hebben we ook een paar keer genomen. We waren bereid om de in onze ogen best denkbare oplossing in te ruilen voor iets beters.”
Ze bepleitte om van deze werkwijze - op een gelijkwaardige manier met anderen problemen onderzoeken - 'het nieuwe normaal' te maken.
En dat wordt het. In deze H2O leest u over het belang van co-creatie in de opkomende burgerwetenschap en als onderdeel van een ander groot rivierenproject: de Meanderende Maas.
Strategisch adviseur Jan Bouman begeleidde dit project en zegt: “Wij als plannenmakers hebben heel veel geleerd van bewoners in het gebied. Er was oprecht sprake van co-creatie, waarbij betrokken bewoners boven hun persoonlijke belangen wisten uit te stijgen. Ik heb veel van soortgelijke trajecten in het land gedaan. Dit vond ik de meest geslaagde.”
Meanderende Maas is een voorbeeldproject, waarvan anderen in het land veel kunnen leren in aanpak en ontwerp, zegt dijkgraaf Mario Jacobs van waterschap Aa en Maas. En hij voegt daaraan toe: Meanderende Maas voldoet aan alle principes van de Nationale Omgevingsvisie.
Co-creatie is, hoe je het ook definieert, ‘echt, echt, echt complex’ in het openbaar bestuur, zei Rogier van der Sande
Die omgevingsvisie vloeit voort uit de Omgevingswet, die 1 januari 2024 - eindelijk - van kracht wordt. Deze wet is doordrenkt van burgerparticipatie, samenwerking en co-creatie.
Zijn de waterschappen daar klaar voor? Precies die vraag kreeg Rogier van der Sande, dijkgraaf van Rijnland en voorzitter van de Unie van Waterschappen, in het paneldebat op het jubileumsymposium van Deltares. Van der Sande vond het een ‘extreem interessante filosofische’ maar ook ‘zeer relevante’ vraag die nog niet zo makkelijk te beantwoorden is. Co-creatie is, hoe je het ook definieert, ‘echt, echt, echt complex’ in het openbaar bestuur, zei hij. “Omdat het openbaar bestuur naar de aard gericht is op het maken van beslissingen over tegenstelde belangen.”
De voorzitter van de verenigde waterschappen kwam al filosoferend niet tot een volmondig: 'Ja, de waterschappen zijn er klaar voor', maar stelde wel vast dat je het moet doen, hoe complex ook. En zo is het, want co-creatie wordt het nieuwe normaal.
Bert Westenbrink is hoofdredacteur van H2O media en schrijft het redactioneel in het vakblad
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.