H2O Vakartikelen

Veilig en schoon drinkwater, 24 uur per dag, het hele jaar door, op elke plek. Dat is waar drinkwaterbedrijven voor staan. Maar hoe garandeer je die kwaliteit? Sensoren en modellen bieden een flinke meerwaarde boven conventionele metingen door zowel sneller als op meer plekken de waterkwaliteit vast te stellen. De zogenaamde softsensoren kunnen zelfs in de toekomst ‘kijken’. Als opstap naar het toepassen van een softsensor, zijn in de stad Groningen meetgegevens en modellen gebruikt om het kalkafzettend vermogen in het drinkwater te bepalen. Dit artikel beschrijft de praktijkervaringen én kijkt vooruit naar de mogelijkheden van softsensoren.

Nederland probeert al tientallen jaren aan haar internationale verplichtingen te voldoen wat betreft vismigratie. De Nieuwe Waterweg en de Haringvlietsluizen blijken hiervoor ongeschikt. Met de aanleg van een migratierivier bij de Afsluitdijk lijkt er beweging te komen in het streven naar het openen van de poorten voor de trekvis. De Adviesgroep Borm & Huijgens zet de kansen voor duurzame oplossingen op een rij en benadrukt dat vismigratie zo belangrijk is dat het bij elk waterplan volwaardig dient te worden meegenomen en gefaciliteerd.

In het werkgebied van Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) zijn in het kader van het landinrichtingsproject Noordwest Overijssel nieuwe natuurgebieden gerealiseerd. Daarbij is ruimte gecreëerd voor 2,4 miljoen m³ waterberging. Hierbij zijn twee inlaatstuwen ontworpen bij Wetering Oost en West. Om inzicht te krijgen in de werking van de waterinlaten heeft Aqua Vision tijdens een praktijktest stromings- en ontgrondingsmetingen verricht met het innovatieve ADCP meetprincipe. Hiermee is een beeld van de stromingskarakteristieken en veranderingen in de bodemdiepte verkregen, dat gebruikt kan worden om de inlaatconstructies verder te optimaliseren.

Bij de productie van drinkwater uit grondwater is vrijwel altijd verwijdering van ijzer en mangaan nodig. Vaak worden hiervoor zandfilters gebruikt, maar ook ondergrondse ontijzering rond de winput is mogelijk. Door beter begrip van de optimale condities kan het samenspel van  verwijderingsprocessen verbeterd worden. Modellering van deze processen is daarbij een belangrijk hulpmiddel gebleken. Enkele voorbeelden van Vitens-locaties tonen de mogelijkheden om de drinkwaterproductie robuuster en goedkoper te laten verlopen.

Bij een verstoring van de waterkwaliteit hebben de mensen op het crisiscentrum van Waternet baat bij informatie over de omvang en de locatie van deze verstoring. Het door Waternet in samenwerking met de Hogeschool Utrecht ontwikkelde Waterkwaliteitsverstoringsmodel geeft op basis van tijd de vereiste informatie. Met dit beslissingsondersteunend model kunnen er adequate maatregelen worden genomen om de verstoring te beheersen en de volksgezondheid wat betreft de drinkwaterkwaliteit te waarborgen. Waternet heeft het model in de praktijk succesvol getest.

De kwabaal is de enige zoetwaterkabeljauw en tevens de meest bedreigde zoetwatervis van Nederland. Tot medio vorige eeuw kwam de soort zeer algemeen voor in beken, grote rivieren en meren. Zijn achteruitgang is veroorzaakt door het verdwijnen van paai-, opgroei- en leefgebieden door aanpassingen in het watersysteem. Overstromingsvlakten, essentieel als paaigebied, zijn verdwenen. De watertemperatuur is gestegen door het verdwijnen van beboste oevers, en door koelwaterlozingen en klimaatverandering. Ook in Gelderland is de kwabaal nog maar mondjesmaat aanwezig. Nodig is herstel van overstromingsvlakten, koudwater- en foerageerhabitats binnen voormalige en potentiële leefgebieden. Gelderland kan dan voor de soort een belangrijke schakel worden tussen leefgebieden in Overijssel en Duitsland.