Het advies van de Deltacommissaris over woningbouw in december houdt me nog steeds bezig. De teneur van het advies als geheel komt op mij over als het pogen te beperken van anderen. Je kan als waterbeheerder ook zelf initiatief nemen, faciliteren of aanmoedigen (zie mijn water en woningnood column).
door Ties Rijcken
Dit is een fundamenteel verschil. Als je aangeeft dat iemand anders iets niet mag, hoef je zelf niks te doen. Als je aangeeft de ander te willen ondersteunen, moet je aan de bak. Ook de terechte wens om als waterbeheerder tijdig mee te praten krijgt dan een andere invulling. Mensen houden er niet van om beperkt te worden, dus moet je daarvoor een wettelijke verplichting inbouwen (de watertoets). Als je ondersteunt met goede analyses en ideeën, gaat meepraten vanzelf.
Het grote voorbeeld is om verstedelijking in laag of ‘kwetsbaar’ Nederland te ontmoedigen (pagina 4 van het advies): dat is uiterst beperkend voor de honderdduizenden woningzoekenden voor wie het niet aan de Deltacommissaris is om te bepalen waar zij wel en niet mogen wonen. Beter dan het uitbreiden van bijvoorbeeld Utrecht in het zuidwesten te ontmoedigen, is met goede ideeën komen om dat mooi en adaptief te doen.
De waterbeheerder moet meedenken, niet verbieden
Een tweede voorbeeld is buitendijks bouwen. De Deltacommissaris suggereert om de uiterwaarden van de bovenrivieren op termijn woningvrij te maken. Best begrijpelijk, maar dit is aan de ruimtelijke ordening en niet aan de waterbeheerder: als provincies en gemeentes bijvoorbeeld in 1 procent van de uiterwaarden zouden willen bouwen, goed voor 20.000 woningen, zullen de democratische organen die daarvoor zijn opgericht daar goede redenen voor hebben.
De waterbeheerder moet meedenken, niet verbieden. Tuurlijk, een buitendijkse woning neemt in het rivierbed ruimte in. Echter: woningen in de stroombergende delen zorgen voor nog geen micrometer opstuwing, en woningen in de stroomvoerende delen zorgen weliswaar voor opstuwing, maar dat is door de dijken op te vangen: die worden immers toch versterkt de komende decennia. Pak dat daarin mee, ga samen aan het rekenen en tekenen. Dan ben je veel integraler en coöperatiever dan door met verboden te zwaaien.
Ook bij het buitendijks gebied is de rol van de waterbeheerder dus om te draaien. Als we langs alle primaire waterkeringen een contour trekken van 100 meter en we daar 3 procent van bebouwen geeft dat 100.000 woningen op fantastische locaties. Ook met de klimaatverandering is dat technisch prima mogelijk. Het gaat om de grondhouding: denken in beperkingen en begrenzingen, of in mogelijkheden en maakbaarheid.
Ties Rijcken is publicist over waterveiligheid en waternatuur
MEER COLUMNS VAN TIES RIJCKEN
Operatie natuurherstel
Waterbestendig bouwen
De norm en daarmee basta?
Water en woningnood
Aanbevelingen voor de kabinetsformatie
Het natuurvraagstuk
Drie ideeën voor een nieuw decennium
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.