Om de KRW-doelen te halen zou Rijkswaterstaat Oost-Nederland alle natuurherstelprojecten moeten onderbrengen in lopende contracten met het bedrijfsleven voor onderhoud van de uiterwaarden en bij de komende dijkversterking Olst-Zwolle en Sterke Lekdijken. Dat adviseert de Taskforce Deltatechnologie aan Rijkswaterstaat Oost-Nederland.
Op het regionale hoofdkantoor van Rijkswaterstaat in Arnhem liep het afgelopen jaar de stress over de Kaderrichtlijn Water hoog op. Eerst was er een onderzoek waaruit bleek dat KRW-projecten langs de Waal, IJssel en Nederrijn/Lek financieel gierend uit de bocht vliegen met een mogelijke overschrijding van 100 tot 150 miljoen euro. Tegelijk kwam aan het licht dat het tempo van de 44 natuurherstelprojecten zo laag ligt, dat de deadline van 22 december 2027 niet wordt gehaald.
Rijkswaterstaat Oost-Nederland probeert meer grip te krijgen op de financiën, met hulp van consultantbureau Horvat. Daarnaast riep Rijkswaterstaat de hulp in van de Taskforce Deltatechnologie, een samenwerking van het waterbouwkundig bedrijfsleven, die bestaat uit de Vereniging van Waterbouwers, Bouwend Nederland en Koninklijke NLingenieurs.
Advies
Onder het motto ‘Waar een wil is, is een weg’ bracht een team van deze marktpartijen in maart een advies uit aan Rijkswaterstaat Oost-Nederland over de vraag: Hoe kan de markt Rijkswaterstaat zowel inhoudelijk als procesmatig helpen om de KRW-opgave in 2027 te realiseren?
Het gaat om de aanleg van 20 kilometer nevengeulen langs de IJssel en Waal, 9,3 kilometer strangen, 11 kilometer beekmonding, 42 kilometer natuurvriendelijke rivieroever en 99 hectare verlaging van uiterwaarden. In totaal zijn het 44 projecten en 170 maatregelen langs de grote rivieren voor verbetering van de ecologische waterkwaliteit.
Veel van de plannen verkeren in de fase van ontwerp. Nog nergens zijn de benodigde vergunningen aangevraagd en afgegeven. Slechts voor 4 van de 44 projecten is een voorlopig ontwerp gereed. Volgens Rijkswaterstaat komt dat door een moeizame samenwerking met Staatbosbeheer, op wiens gronden zich de meeste projecten afspelen.
Vorig jaar stapte Staatsbosbeheer zelfs naar de bestuursrechter om een KRW-maatregel tegen te houden in het Zwarte Water. Daarnaast zijn op 2 plekken voorgenomen KRW-geulen geschrapt, omdat Staatsbosbeheer die in strijd vond met bestaande natuurwaarden in de uiterwaarden.
Wat voor de natuurherstelprojecten ook vertragend werkt zijn de stikstofmaatregelen, de Natura 2000-regels en de omgang met afgegraven (deels vervuilde) grond. Bij de KRW-werkzaamheden komt 3,5 miljoen kubieke meter grond vrij, waar grotendeels nog geen bestemming voor is gevonden. Bovendien wil Rijkswaterstaat graag alle werkzaamheden emissieloos laten uitvoeren.
Lopende onderhoudscontracten
Het waterbouwkundig bedrijfsleven geeft het dringende advies aan Rijkswaterstaat om alle KRW-werkzaamheden zoveel mogelijk onder te brengen in de lopende onderhoudscontracten langs de IJssel en de Waal en in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (IJsselwerken en Sterke Lekdijken). Het onderhoudscontract langs de IJssel heeft Rijkswaterstaat afgesloten met Dura Vermeer en Brunel. Langs de Waal en Nederrijn/Lek zijn dat Van Oord, Rebel en Witteveen+Bos.
Ook krijgt Rijkswaterstaat het advies om met Staatsbosbeheer als grootste partner ‘duidelijke afspraken te maken met de aannemers over het realiseren van projecten’. Daarnaast is het advies om alle projecten met een vereenvoudigde aanbesteding verder te brengen. “Dit allemaal om onnodige overtollige processen te voorkomen, snelheid te maken, gebiedskennis aan boord te krijgen en uitvoeringskennis te betrekken.”
'Durf te handelen'
Alle uitstelgedrag moet worden afgezworen, staat in het advies van de Taskforce Deltatechnologie. “Zoek naar oplossingen en niet naar onmogelijkheden. Durf te handelen en neem een besluit op hoofdlijnen.”
Ook is er de oproep om het bestaande KRW-contract van Rijkswaterstaat met GROW tegen het licht te houden. GROW is de samenwerking van Arcadis, Antea Group, Bureau Waardenburg en HKV Lijn in Water. Deze bedrijven kregen in 2020 het contract met de opdracht tot de ontwikkeling van KRW-projecten in 44 uiterwaarden voor herstel van riviernatuur. Voor het project was toen een bedrag begroot van 270 miljoen euro. Inmiddels dreigen de kosten op te lopen tot boven de 400 miljoen euro.
