Het is nog niet goed gesteld met de natuur in het estuarium van de Eems-Dollard. Zo vormt het zeer troebele water als gevolg van het vele slib een belemmering voor een rijk onderwaterleven. Dat werkt negatief door in de hele voedselketen. Een positieve ontwikkeling is dat de Dollard een hotspot voor kluten is geworden, blijkt uit de monitoringsrapportage 2020.
Dit rapport is gepubliceerd door het programma Eems-Dollard 2050 (ED2050). Hierin werken landelijke en regionale overheden (onder andere de provincie Groningen, Rijkswaterstaat en de waterschappen Hunze en Aa’s en Noorderzijlvest), bedrijven en natuur- en milieuorganisaties samen aan het herstel van de natuur.
In het gebied gaat het zoete water van de Duitse rivier de Eems geleidelijk over in het zoute water van de Waddenzee, waardoor brak water ontstaat. Dat levert bijzondere omstandigheden voor planten en dieren op.
Zeer troebel water groot probleem
Maar deze natuur is vergaand verschraald, wordt in de monitoringsrapportage 2020 gemeld. Een groot probleem is de slibrijke bodem waardoor het water zeer troebel is. Dat vormt een ernstige belemmering voor een rijke onderwaternatuur. In de Dollard, een doorbraakgebied van de Eems, zijn er bijvoorbeeld tien keer minder bodemdieren dan in de Waddenzee.
Dit werkt door in de hele voedselketen, omdat schelpdieren en wormen een belangrijke voedselbron voor vissen en vogels zijn. Ook zitten er in het troebele water weinig algen. Verder is een kenmerkende wadplant als zeegras bijna nergens meer te vinden en komen zilte planten als zeekraal en lamsoor vrij weinig voor.
Trekvogels en -vissen in het nauw
De populaties van veel trekvogels verkeren volgens de monitoring in een slechte of matige toestand. Dat geldt echter niet voor de kluten, die het in de Eems-Dollard juist beter doen dan in de Waddenzee zelf. De Dollard is een hotspot; hier verblijft een kwart van de hele populatie van kluten in de Wadden. Zij hebben zich waarschijnlijk aangepast aan het veranderende voedselaanbod.
Het gaat eveneens in het algemeen niet goed met trekvissen als zeeprik, rivierprik en flint, ondanks verbeteringen aan de waterloop en de aanleg van meer vispassages. Ook hier is er een lichtpuntje. De laatste jaren zijn meer spieringen aangetroffen in de rivier de Eems.
Jaarlijkse onttrekking van miljoen ton slib
De deelnemers aan het programma ED2050 proberen met tal van projecten de zeldzame brakwaternatuur te verbeteren. De afname in biomassa en biodiversiteit onderstreept hoe belangrijk het is om de Eems-Dollard minder troebel te maken, wordt gesteld. Daarom is het de ambitie van de partijen om jaarlijks een miljoen ton slib te onttrekken aan het gebied en in te zetten als circulaire grondstof bij onder meer landbouwgronden.
Ook willen ze zeshonderd tot tweeduizend hectare nieuwe leefgebieden realiseren en daar waar mogelijk slib laten bezinken. Sinds 2016 is al 144 hectare leefgebied toegevoegd of opgeknapt. Het broedeiland Stern bij de Eemshaven is een goed voorbeeld. Dit eiland is vrijwel onbereikbaar voor roofdieren en herbergt nu de belangrijkste broedkolonies van visdief en noordse stern van de Waddenzee.
MEER INFORMATIE
Monitoringsrapportage 2020 op site ED2050
H2O Actueel: slib hergebruikt als rifblokken
H2O Actueel: Duits-Nederlandse aanpak van slib
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.