Kennisinstituut Deltares werkt in Ecuador samen met de gemeente Guayaquil, de TU Guayaquil (ESPOL) en de Nederlandse partners Urbanisten en Rebel aan een project om delen van de stad klimaatbestendiger te maken. “Verbetervoorstellen voor de ruimtelijke ordening en kwantificering effecten opende de ogen van de Ecuadorianen”, zegt Otto de Keizer, hydroloog bij Deltares.
door Rens Nijholt
Guayaquil, de grootste stad in Ecuador met 2,3 miljoen inwoners, is een typische deltastad: het is laaggelegen in het estuarium van de Guayas rivier. Hierdoor ondervindt het hinder van de zeespiegelstijging. Ook komt hevige neerslag steeds frequenter voor. Deze combinatie maakt de stad erg gevoelig voor overstromingen. Niet voor niets bestempelde het magazine Nature Climate Change Guayaquil als één van de drie kwetsbaarste kuststeden ter wereld.
In het stadsdeel Febres Cordero, waar zo’n 400.000 Ecuadorianen wonen, zijn de problemen het grootst. “90 procent van de openbare ruimte is verhard en de afvoer is er minder goed geregeld”, vertelt Keizer. “Soms stroomt het water de huizen binnen. Schade aan vastgoed is allang geen uitzondering meer. Het niveau tussen de straten en stoep is al bewust hoger, maar niet afdoende. Allereerst hebben we de situatie gekwantificeerd. Wat gebeurt er nou precies? En hoe kan je in de openbare ruimte meer ruimte creëren voor water?”
Kennisoverdracht
Daarbij toonde de universiteit ESPOL, waar Deltares in het verleden al meerdere projecten mee draaide, zich als een volwaardige kennispartner. Onderzoekers en studenten met verschillende expertises droegen hun steentje bij aan de integrale aanpak van het project. Van een socioloog, die het participatieproces begeleidde met de stakeholders, tot hydrologen die aan de modellen sleutelden. De kennisoverdracht bij een intensieve samenwerking is veel effectiever dan wanneer er enkel een paar trainingen gegeven worden, vertelt Keizer.
“Hun aandeel was groot. Zij voerden bijvoorbeeld ook al het veldwerk uit. Wij deelden onze kennis over modellen, maar bijvoorbeeld ook over de CRIDA-aanpak.” De CRIDA-methode (Climate Risk Informed Decision Analysis) - vergelijkbaar met adaptief deltamanagement - is ontwikkeld met bijdragen van met name Deltares en het US Army Corps of Engineers. Het biedt richtlijnen voor het beoordelen van kwetsbaarheden in waterveiligheid als gevolg van klimaatvariabiliteit en -verandering, en richtlijnen voor de ontwikkeling van adaptatiepaden voor een robuust waterbeheer.
“Dit project was de eerste internationale demonstratie van die aanpak. We hebben al de stappen doorlopen en zijn tot een plan zijn gekomen. Dat heeft de gemeente houvast gegeven.” Volgens Keizer is het uniek dat de gemeente het project mee heeft gefinancierd met eigen publieke middelen. “In een land als Ecuador is dat bijzonder. De gemeente draagt 40 procent bij aan het project. Dat zegt iets over de welwillendheid en de noodzaak voor een oplossing.”
Het stadsdeel Febres Cordero. 90 procent van de openbare ruimte is verhard.
Meer groen
Doordat er weinig groenvoorzieningen zijn, lag het voor de hand om oplossingen te zoeken in de ruimtelijke inrichting, vertelt Keizer. “Maar er wordt regelmatig heel makkelijk geroepen dat er meer groen moet komen. Vaak zijn dat onrealistische ideeën. Daarom is, naast de ruimtelijke ontwerpers van de Urbanisten, Rebel aangehaakt. Zij zijn experts op financieel en economisch vlak. Want je kunt wel een plan maken, maar het moet ook vooral haalbaar en implementeerbaar zijn.”
Het resulteerde in drie ruimtelijke voorkeursstrategieën. In strategie één moet in de wijk op bepaalde plekken een dijk gerealiseerd worden. Tegelijkertijd veranderen de oevers in een natuurlijke en aantrekkelijke leefplek, zoals speelvoorzieningen en wandelpaden. Strategie twee omvat een brede, lange laan dwars door de wijk, waarbij er meer plek is voor groen en een betere infiltratie. In de derde strategie zullen meerdere woonblokken samengevoegd worden tot één groot blok en de tussenliggende straten autoluw en groener zijn.
Covid-19
Covid-19 heeft in Ecuador en met name in Guayaquil voor veel problemen gezorgd. Hierdoor is de uitvoering, die dit jaar gepland stond, uitgesteld. Dit betekent echter niet dat het plan in de prullenbak belandt. “De gemeente ziet het als een referentieproject - ze willen zo snel mogelijk aan de slag. Ook in andere gebieden. Dat is hard nodig, want de stijgende zeespiegel en de intensieve neerslag gaan nog een behoorlijk effect hebben op de stad.”
De publicatie in Nature Climate Change heeft eraan bijgedragen dat het stadsbestuur minder op de korte termijn denkt. “Aan het artikel wordt veel gerefereerd. Veel Latijns-Amerikaanse steden hebben de neiging om in cycli van vier jaar te denken; het termijn van de burgemeester. In Guayaquil verandert dat bewustzijn langzaam. Er zijn nog veel stappen te zetten, zoals het creëren van meer lokale capaciteit, maar dit plan is een belangrijke eerste stap naar een klimaatbestendig Guayaquil.”
MEER ARTIKELEN WATERWERK WERELDWIJD
Project Bayawan: veilig kraanwater voor 13.500 mensen
Project Maji: ‘We schrijven een goed voorstel, hebben €300.000 nodig, maar dan staan er ook 34 werkende installaties’
‘Nederland is wereldwijd gidsland op gebied van drinkwater’
Mobiele unit BlueElephant zuivert afvalwater in Palestijnse Gebieden
'Afvalwater dat in sloppenwijken tussen de huisjes doorloopt is mensonterend'
Weersextremen worden extremer: alle zeilen moeten worden bijgezet
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.