Het Waddenfonds investeert voor honderden miljoenen euro's in een duurzame ontwikkeling van het Waddengebied. Dat klimaatverandering roet in het eten kan gooien, daar wil directeur Gerben Huisman liever niet aan denken. “Het zou een verschrikking zijn als we dit kwijtraken. Dat gaat heel veel pijn doen.”
Er waait een stevige wind over de kwelders van het Noarderleech. De wolkenluchten zijn woest. In de verte kleurt de hemel dreigend zwart. Verder aan de horizon verschijnt een regenboog. Grote groepen ganzen laten zich er niet door van de wijs brengen. Ze zoeken voedsel op de grazige graslanden van de buitendijkse gronden van het Waddengebied.
Gerben Huisman – directeur van het Waddenfonds – raakt elke keer weer verwonderd over de imposante ruimtelijke wildernis van het wad. “In deze uitgestrekte stilte kun je nog echt tot jezelf komen”, mijmert hij tijdens een wandeling voor de H2O-podcast De Toekomst van Ons Water.
Het Waddenfonds is een investeringsfonds van de rijksoverheid met 800 euro miljoen. Het grootste deel daarvan is afgelopen jaren al uitgegeven aan ruim tweehonderd projecten die zich richten op versterken en vergroten van de natuurwaarden van de Waddenzee en het stimuleren van een duurzame economie. Provincies Friesland, Groningen en Noord-Holland zorgen voor aanvullende financiering.
“In het Noaderleech hebben we een miljoen geïnvesteerd in verzouting van het gebied, dat vanouds landbouwgrond was. Nu heeft de natuur hier weer meer ruimte. In het nabijgelegen gemaal De Heijning hebben we evoor gezorgd dat het visvriendelijker is geworden. Nu kunnen trekvissen als paling over de dijk komen vanuit de zee of vanuit de Friese boezem.”
Noarderleech | Foto Wim Eikelboom
Duisternis beleving
Gerben Huisman benadrukt dat het Waddenfonds beleving van het Waddengebied belangrijk vindt. “Als we niemand meer toelaten, dan zal de waardering en de aandacht voor het waddengebied verslappen. We zetten bijvoorbeeld in op beleving van de duisternis. De Wadden is een zogeheten Dark Sky Park. Hier kun je nog van duisternis genieten. Dat is prachtig. Hier kun je beleven hoe je van de stilte en de sterren genieten. We maken plekken waar mensen naartoe kunnen komen om het duister te beleven. Die brengen ook weer licht meer. Dus het is altijd zoeken naar evenwicht. We trekken niet de Benidorm-toeristen, maar juist mensen die rust en ruimte erg waarderen.”
Hoe staat het met de kwaliteit van het water van de Waddenzee?
“Die moet beter. De noordelijke provincies hebben uitgesproken dat er minder metalen geloosd mogen worden in de Waddenzee. Als Waddenfonds steunen we een project om minder medicijnresten in gezuiverd afvalwater te laten komen. Bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie in het Groningse Garmerwolde komt een testfabriek die medicijnresten uit afvalwater haalt. Nu komen die medicijnresten vanaf de zuiveringsinstallatie via het Eemskanaal in de Waddenzee terecht. Daar veroorzaken ze schade aan het ecologisch systeem. De kosten van het pilotproject met de naam Regain zijn 3,5 miljoen euro. Het Waddenfonds subsidieert daarvan 1,2 miljoen euro.”
Wanneer is de Waddenzee schoon genoeg?
“Dat is een best een moeilijke vraag. Ik zou zeggen: als de visstand en het bodemleven zich goed herstelt, waardoor de vogels genoeg te eten hebben. Dat hangt samen met de kwaliteit van het water, maar ook met de verstoring door de garnalenvissers of de vraag hoeveel gezuiverd afvalwater of spuiwater we lozen in de Waddenzee. Wat er nu gaat gebeuren in het Lauwersmeer vind ik een mooi voorbeeld. Boeren gaan ermee akkoord dat we iets meer zout water inlaten in het Lauwersmeer. Dan ontstaat er voor vissen een betere overgang tussen zout en zoet water. Dat is gunstig voor de vis- en vogelstand. Daarin trekken we samen op om de natuur meer ruimte te geven.”
Hoe gaat u om met het doemscenario dat het Waddengebied ten onder gaat door de zeespiegelstijging?
‘Het is een verschrikking als we dit kwijtraken. Dat gaat heel veel pijn doen. Wat ons Waddengebed uniek maakt is dat het twee keer per dag grotendeels droogvalt. Als het Waddengebied verzuipt verliezen we een wereldwijd heel belangrijk vogelgebied. Het is een natuurgebied waarin we fors moeten blijven investeren. Zeespiegelstijging kun je niet keren. De gevolgen ervan misschien wel. We denken wel eens na over maatregelen tussen de waddeneilanden, maar dat gaat over honderden miljoenen euro’s.”
'Ons ideaal is herstel van een levendige onderwaternatuur, waarbij we ook de visserij in stand houden op een duurzame manier'
Ik hoor al 30 jaar sombere verhalen over de Waddenzee, maar er zijn ook zegeningen te tellen. Er zijn nu bijvoorbeeld 7.000 zeehonden en dat is een teken dat het goed gaat met de visstand en dat het water schoner is.
‘Je hebt gelijk, we mogen onze zegeningen ook tellen. De zeehond is daar een voorbeeld van. Er gebeurt veel goeds, maar er zijn nog zeker stappen te gaan. We moeten deze natuur koesteren. Dat verdient forse investeringen vanuit het rijk. Het mooiste zou zijn als er nieuw geld komt, want we hebben nog veel ideeën die we willen verwezenlijken. Waar ik het meest trost op ben, is als er samenspel ontstaat tussen natuur en economie in het waddengebied op het gebied van energie, visserij en landbouw. Ons ideaal is herstel van een levendige onderwaternatuur, waarbij we ook de visserij in stand houden op een duurzame manier. Want visserij hoort ook bij de Waddenzee.”
Beluister het gesprek van Wim Eikelboom met directeur Gerben Huisman van het Waddenfonds in de H2O-podcast De Toekomst van Ons Water:
