Door de droogte zijn de grondwaterstanden lokaal laag tot zeer laag, met name in het oosten, zuiden en westen. In West-Nederland is er sprake van toenemende verzilting en door de hoge watertemperaturen verslechtert lokaal de waterkwaliteit, maar deze is over het algemeen nog van voldoende kwaliteit. De watervoorraad in het IJsselmeer is nog goed op peil. Een en ander staat in de droogtemonitor die dinsdag is uitgebracht.
In het hoofdwatersysteem is nog voldoende water beschikbaar om aan de watervraag te voldoen, schrijft de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling in de droogtemonitor. “Alleen de verminderde vaardiepte op de Waal en de IJssel levert hinder op voor de scheepvaart. In de rest van het land zijn kanalen, beken en sloten in het algemeen op peil.”
Maar bij aanhoudende droogte blijft dat niet zo. “Door de toenemende watervraag en de afnemende wateraanvoer wordt het moeilijker om de peilen op het gewenste niveau te houden”, aldus de Coördinatiecommissie.
De warme lucht zorgt voor een extreem hoge verdamping waardoor het neerslagtekort snel verder zal oplopen, schrijft de Coördinatiecommissie. Het tekort blijft volgens de grafiek (zie bovenin) nog wel onder het recordjaar 1976 en het droge jaar 2018. Het vochtgehalte in de bodem neemt af waardoor de behoefte aan beregening van landbouwgewassen toeneemt, aldus de commissie.
Grondwater
De grondwaterstanden zijn overwegend lager dan normaal voor de tijd van het jaar. Bovendien vertonen ze een dalende trend. In het westen, zuiden en oosten van Nederland worden lage tot lokaal zeer lage grondwaterstanden waargenomen, schrijft de commissie.
De SGI-1 is een grondwaterindex die weergeeft hoe het grondwaterpeil over afgelopen maand zich verhoudt tot dezelfde periode in voorgaande jaren | Achtergrondkaartgegevens © Kadaster
Zoutgehaltes
De zoutgehaltes in het oppervlaktewater lopen langzaam op. In het Noordzeekanaal is de zoutvracht toegenomen, aldus de Droogtemonitor. "Om dit tegen te gaan wordt extra water aangevoerd via de Irenesluizen en zijn schutbeperkingen ingesteld bij IJmuiden. Bij Spaarndam geldt een schutbeperking om zoutindringing en het benodigde doorspoel debiet bij Rijnland te verminderen. De wateraanvoer bij het Volkerak Zoommeer is toegenomen om een goede uitgangssituatie te creëren."
Toch is er nog geen sprake van een onbeheersbare situatie. “De chlorideconcentraties op de relevante meetlocaties in het hoofdwatersysteem zijn op dit moment onder de grenswaarden”, aldus de commissie. Hoewel de waterafvoer in de Rijn daalt, verwacht de commissie dat er voldoende water beschikbaar blijft om de verzilting in West-Nederland te bestrijden.
Op dit moment is het chloridegehalte in het IJsselmeer bij het drinkwaterinnamepunt bij Andijk laag, onder de 90 mg/l. Er wordt in het IJsselmeer gericht gespuid tegen zoutindringing vanuit de Waddenzee. In het IJsselmeer en ook het Markermeer is nog voldoende water, aldus de droogtemonitor.
Chlorideconcentratie | Illustratie Rijkswaterstaat
De watertemperaturen zijn door het zeer warme weer hoger dan normaal. Dat betekent, aldus de commissie, dat er extra aandacht nodig is voor de beoordeling van de koelwaterlozingen.
De zwemwaterkwaliteit is de afgelopen periode stabiel gebleven. Lokaal is sprake van blauwalgen, botulisme en vissterfte, soms met een negatief zwemadvies tot gevolg.
Waterafvoer
De afvoer van de Rijn in Lobith bedroeg maandag rond de 900 m3/s. De waterstand is gedaald tot 7,2 m+ NAP, schrijft Alphons van Winden op de site Waterpeilen.nl. “Dat is nog wel ruim boven het record uit 2018, toen de Rijn daalde tot 6,5 m bij een afvoer van 735 m3/s. Dat was echter in het najaar, wat gewoonlijk de periode van het jaar is dat de Rijn zijn laagste waarde bereikt.”
De afvoer in de Rijn zal verder dalen. Van Winden verwacht dat deze zal zakken tot 750 m3/s in de laatste dagen van juli. “Of misschien zelfs wel daaronder.” De afvoer van de Maas is inmiddels gedaald tot 35 m3/s. Aangenomen wordt dat deze op hetzelfde lage niveau blijft deze maand ondanks wat verwachte regen in het stroomgebied van de regenrivier.
Waterafvoer van Rijn en Maas
Extra maatregelen
In reactie op de droogte nemen waterschappen en Rijkswaterstaat extra maatregelen. Waar mogelijk zijn de peilen opgezet om water vast te houden. De Klimaatbestendige wateraanvoer (KWA) is opgestart om water aan te voeren naar West Nederland. De Twentekanalen worden van extra water voorzien met pompen, schrijft de commissie. De Brabantse waterschappen en waterschap Vallei en Veluwe hebben onttrekkingsverboden ingesteld.
Waterschap Hollandse Delta start deze week (week 29) met inspecties van droogtegevoelige boezemkaden in Voorne-Putten en Hoeksche Waard.
Waterschap Rijn en IJssel stelde dinsdag een verbod in om water te halen uit de Oude IJssel en uit beken, sloten en vijvers in onder andere de Achterhoek en Liemers. Het verbod geldt zowel voor bedrijven als particulieren. Er geldt geen verbod voor het onttrekken van grondwater.
Rijn en IJssel verwacht dat het water in de beken en rivieren in het werkgebied verder daalt en dat er meer beken droogvallen. Ook de waterkwaliteit zal verder achteruitgaan, verwacht het waterschap. “De situatie is te vergelijken met de extreme droogten van 1976, 2018 en 2019.”
Het waterschap roept iedereen op om zuinig met het water om te gaan. Daarbij geldt: alle kleine beetjes helpen. Dijkgraaf Hein Pieper: “Iedereen kan iets doen: een regenton plaatsen, een regenpijp afkoppelen, tegels uit je tuin halen of een stuw in je sloot plaatsen.”
LEES OOK
H2O Actueel: Gemaal De Aanvoerder voor vierde keer in stelling gebracht tegen watertekort
H2O Actueel: Steeds meer droogtemaatregelen, nu ook in Limburg onttrekkingsverbod
H2O Actueel: Rijnafvoer daalt waarschijnlijk naar zeer laag niveau
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.