De fracties CDA, De Groenen, ChristenUnie, Bedrijven, de groep Quené en Renske Peters (Water Natuurlijk) in het algemeen bestuur van waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) verzetten zich tegen het plan om watercyclusbedrijf Waternet voort te zetten als vernieuwde stichting. In de vergadering van het algemeen bestuur op 12 januari willen de partijen middels een motie, een initiatiefvoorstel én een amendement bereiken dat het voorliggende voorstel van het dagelijks bestuur van tafel gaat.
Het bestuursvoorstel is gericht op aanpassingen van de huidige stichting Waternet, die zich bezighoudt met het waterbeheer en waterzuivering voor het waterschap en riolering en drinkwater voor de gemeente Amsterdam. Er ontstaat een ‘vernieuwde stichting’ waarbij het stichtingsbestuur uit directeuren van Waternet bestaat, respectievelijk aangewezen voor taken van AGV, Amsterdam en Drinkwater. Er komt een NV Drinkwater die niet onder de stichting valt. Als controle-orgaan wordt een Raad van Toezicht ingesteld.
Volgens het projectteam Governance Waternet dat de opzet voor de vernieuwde stichting heeft voorbereid, is voortzetting van de huidige samenwerking nog meer noodzakelijk gezien de publieke opgaven als gevolg van de klimaatverandering. Droogte, hitte, extreme regenval, stijging van de zeespiegel en een dreigend tekort aan drinkwater zullen een grote impact hebben op de stad en de regio.
“De grenzen van het huidige technisch geregelde waterbeheer zijn in zicht. Als we niets doen, of te weinig, is door klimaatverandering de situatie al in 2050 kritiek. We zetten daarom op korte termijn stappen om de stad en de regio voor te bereiden. We moeten bestand zijn tegen te veel, maar ook tegen te weinig water.”
Om de leefomgeving toekomstbestendig te maken zijn grote investeringen nodig en daarvoor is voortzetting van de huidige samenwerking nodig, aldus het projectteam. “We kiezen voor deze manier van samenwerken omdat we geloven in één watercyclus met een grote mate van gemeenschappelijke belangen.”
Geen vertrouwen
Uit het amendement en toelichtende stukken blijkt dat de bezwaarmakende fracties, die met 10 zetels geen meerderheid hebben in het algemeen bestuur van AGV, er geen vertrouwen in hebben dat de nieuwe stichting het hoofd kan bieden aan de genoemde uitdagingen én de problemen kan oplossen waarmee Waternet (financiën, cybersecurity, IT, waterschapsbelasting, drinkwaterrekening, achterstallig onderhoud) en ook het waterschap worstelen, zoals oplopende tekorten en 'de scheve balance of powers' en de onvolwaardige positie en zeggenschap van dagelijks bestuur en het algemeen bestuur in de samenwerkingsorganisatie.
De bestuurders maken daarbij bezwaar dat Waternet is ingericht als privaatrechtelijke stichting met een bestuur dat niet democratisch is gekozen. “Hierdoor is het AB als hoogste bestuursorgaan niet in positie om te sturen, en dus ook niet om publiek verantwoording af te leggen.” Daarmee ontbreekt de wettelijke basis voor de samenwerkingsorganisatie, aldus de bezwaarmakers.
Kritisch
De vernieuwde stichting lost het huidige probleem van de indirecte aansturing en tekortschietende publieke verantwoording niet op, aldus de fracties, die ook kritisch zijn over de wijze waarop het dagelijks bestuur van het waterschap en de directie van Waternet de standpunten van het algemeen bestuur hebben meegewogen in de besluitvorming over voortzetting van de samenwerking. Zo is eraan voorbijgegaan, aldus de fracties, dat het algemeen bestuur van AGV op 8 december heeft uitgesproken dat het een eigen organisatie wil én daarbij de voorkeur heeft uitgesproken voor een gemeenschappelijke regeling (BVO) om samen te werken op het gebied van waterbeheer en waterzuivering.
Als oplossing opteren de bestuurders voor 'een normale publiekrechtelijke inrichting' van het waterschap AGV met een eigen ambtelijk apparaat ('orde grootte 750 FTE'), zodat het zelf aan het stuur zit en controleert. “Vanuit die positie kan het waterschap samenwerken met Amsterdam én de andere tien gemeenten én de drie drinkwaterbedrijven binnen de grenzen van het waterschap AGV én met andere waterschappen.”
LEES OOK
H2O Actueel: Geen verscherpt toezicht meer op Waternet
H2O Premium: Roelof Kruize gelooft nog heilig in het watercyclusmodel
H2O Premium: Governance Waternet is risicovolle balanceeract
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water