Na een daling in 2020 hebben onderzoekers van Rijkswaterstaat vorig jaar weer meer zwerfafval in de Waddenzee gevonden. Op het eiland Griend ging het bijna om een verdubbeling. Als mogelijke oorzaak voor in elk geval het plastic afval wordt de toegenomen recreatie tijdens de coronapandemie genoemd.
Sinds 2018 laat Rijkswaterstaat samen met de Waddenunit (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) onderzoek uitvoeren naar zwerfafval in de Waddenzee. Het doel is om meer te weten te komen over de herkomst van het afval, zodat de vervuiling bij de bron aangepakt kan worden.
De Waddenunit en Bureau Waardenburg monitoren daarvoor jaarlijks drie wadplaten waar nauwelijks mensen komen: Steenplaat, Griend en Zuiderduintjes. Die liggen van west naar oost verspreid over de Waddenzee en geven volgens de onderzoekers een representatief beeld.
Op Griend was de toename van het zwerfafval afgelopen jaar het grootst, zo blijkt uit het onderzoeksrapport ‘Zwerfafval Monitoring Waddenzee 2021’. Het aantal gevonden items steeg er met ruim 80 procent van 401 in 2020 naar 737 in 2021.
Heliumballonnen
Net als in de voorgaande jaren gaat het voornamelijk om plastic afval, waaronder snoep- en chipsverpakkingen en visserij-afval als pluis (nylondraadjes), touwen en netten. Daarnaast spoelde er het nodige keramiek (stukken baksteen en dakpan) aan. Ook zijn er heliumballonnen gevonden, die gebruikt worden bij feestjes.
De onderzoekers wijzen op de nabij gelegen vaarroutes naar zee en naar Vlieland en Terschelling en op de haven van Harlingen, die door vissers en recreanten wordt gebruikt.
Een duidelijke verklaring voor de toename is er niet, maar Floris van Bentum van Rijkswaterstaat heeft wel een vermoeden. "Vorig jaar hadden we te maken met corona en was er meer recreatie in eigen land en dus ook op de Wadden. Het zou kunnen dat er daardoor meer plastic zwerfafval is gevonden", zegt hij op de website van Rijkswaterstaat.
MSC Zoe
Ook op Steenplaat en op het meest oostelijk gelegen Zuiderduintjes nam de hoeveelheid afval toe. Op Zuiderduintjes werd zelfs vier keer zoveel gevonden als een jaar eerder, meer nog dan na de ramp met het containerschip MSC Zoe in 2019.
De belangrijkste oorzaak is de grote hoeveelheid stukjes paraffine die vorig jaar in de vloedlijn lagen. "Paraffine wordt blijkbaar nog geloosd door schepen als zij hun ruimen schoonspoelen", aldus Rijkswaterstaat. Paraffine is een bijproduct van de olieraffinage en wordt onder andere gebruikt in cosmetica en voor kaarsen.
Een deel van de containers die de MSC Zoe drie jaar geleden verloor, ligt nog op de bodem van de Noordzee. Op Griend is in 2021 ook een aantal MSC-gerelateerde items gevonden, maar aanzienlijk minder dan in 2019 en 2020. Afgelopen najaar is onder de noemer CleanUpXL een grote opruimactie van containerafval op de zeebodem van start gegaan. Dat leverde al bijna 90.000 kilo op.
Maatregelen
Het zeer diverse zwerfafval in de Waddenzee en het ontbreken van duidelijke oorzaken voor de toename maken het volgens Rijkswaterstaat lastig om maatregelen te nemen. "Toch zijn er ook positieve ontwikkelingen: zo wordt er onderzoek gedaan naar biologisch afbreekbaar vispluis en is het afgeven van restanten paraffine in de haven in ontwikkeling."
MEER INFORMATIE
Rapport ‘Zwerfafval Monitoring Waddenzee 2021’
H2O-bericht: Bijna 90.000 kilo afval van MSC Zoe opgeruimd door CleanUpXL
H2O-bericht: Monitoring zwerfafval Waddenzee toont impact containerramp
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.