Rijkswaterstaat verhoogt het waterpeil in het IJsselmeer en het Markermeer voor de tweede keer dit voorjaar, nu naar 12,5 centimeter onder NAP. Zo wordt een voorschot genomen op een mogelijk erg droge zomer. De watervraag neemt momenteel toe door de aanhoudende droogte, meldt de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW). De watersystemen zijn over het algemeen op peil, al dalen de afvoeren en waterstanden lokaal.
Begin april had Rijkswaterstaat het waterpeil in het IJsselmeer en Markermeer al met vijf centimeter opgezet - van 20 naar 15 centimeter onder NAP - en daar komen nog enkele centimeters bij. Dat heeft de LCW eind vorige week besloten om te zorgen voor voldoende zoetwatervoorraad in het noordelijke deel van Nederland.
Rijkswaterstaat streeft voor het IJsselmeergebied nu naar een waterpeil van 12,5 centimeter onder NAP. Dat is 7,5 centimeter hoger dan het normale zomerpeil. Met deze verhoging wordt geanticipeerd op de mogelijke situatie dat de droogte zich ook deze zomer weer volop manifesteert.
Meer wateraanvoer door Hunze en Aa’s en Wetterskip
Waterschap Hunze en Aa’s voert intussen meer water aan vanuit het IJsselmeer: 15 in plaats van 10 kubieke meter per seconde. Dit gebeurt met het aanvoergemaal Dorkwerd vlakbij de stad Groningen. Verder wordt in het zuiden van het gebied ongeveer 4 kuub per seconde aangevoerd via de Hoogeveensche Vaart. “Door de aanvoer van water kunnen wij in de meeste gebieden het water (nog) op peil houden”, aldus Hunze en Aa’s.
Het waterschap vraagt boeren die gaan beregenen om dit uiterlijk 48 uur van tevoren door te geven. Dan kan de beregening waar nodig worden afgestemd.
Wetterskip Fryslân meldde vorige week uit voorzorg de waterpeilen in het werkgebied te verhogen. Daarom wordt elke dag bij Lemmer en Stavoren water uit het IJsselmeer binnengelaten. “Het grootste deel hiervan gebruiken we voor het op peil houden van onze wateren, er verdampt namelijk veel water met dit weer. Het IJsselmeerwater gebruiken we ook voor het doorspoelen van het watersysteem, om verzilting in het noorden van Fryslân tegen te gaan en de waterkwaliteit op peil te houden. Dagelijks voeren we water door naar de provincie Groningen om daar het water op peil te houden.”
Nieuw droogterecord in De Bilt op komst
Het sinds half mei droge en daarna tevens erg warme weer heeft overal in het land steeds meer gevolgen. Bij het KNMI-meetcentrum in De Bilt is al 32 dagen geen regen gevallen. Waarschijnlijk sneuvelt hier overmorgen het droogterecord van nu nog 33 dagen, stammend uit 2007.
Het landelijk gemiddelde neerslagtekort is opgelopen tot ruim boven de mediaan volgens de vandaag gepubliceerde update van de droogtemonitor van de LCW. “Ook voor de komende week wordt geen neerslag verwacht en blijven de temperaturen hoog. Daardoor zal het neerslagtekort verder oplopen tot waarden boven de 5 procent droogste jaren.” Hierin komt volgende week lichte verandering. “Vanaf 19 juni wordt beperkte buiige neerslag verwacht, die de stijging van het neerslagtekort mogelijk iets kan doen afvlakken.”
Bodem zeer droog
Het is op veel plekken aan het dorre gras te zien dat de toplaag van de bodem zeer droog is. “Met name voor jonge of nog niet aangeslagen gewassen en ondiep wortelende planten in de natuur is dit niet optimaal”, aldus de LCW. De grondwaterstanden die tot voor kort in het algemeen gemiddeld tot vrij hoog waren, zijn aan het dalen. Lokaal zijn deze standen inmiddels lager dan normaal, vooral op de hoge zandgronden.
Door de aanhoudende droogte neemt de watervraag vanuit de landbouw snel toe. Volgens de LCW hebben diverse waterschappen zoals Brabantse Delta en De Dommel aanvullende onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater afgekondigd, naast de standaard verboden die al sinds 1 april gelden.
Watersystemen nog op peil
Over het algemeen zijn de watersystemen op peil, constateert de LCW. Wel dalen lokaal de afvoeren en waterstanden van kanalen, beken en sloten. “Waterschappen houden het water zoveel mogelijk vast door verhoogde stuwpeilen en voeren waar mogelijk extra water aan uit het hoofdwatersysteem.” Zij zetten op een aantal plekken hiervoor tijdelijke pompinstallaties in of bereiden deze maatregel voor. Op de Maas wordt beperkt geschut om water zo veel mogelijk vast te houden.
De aanvoer van water door zowel de Rijn als de Maas ligt onder het langjarige gemiddelde voor half juni. Tot een echt probleem leidt dat vooralsnog niet. “Op dit moment is de aanvoer in het hoofdwatersysteem nog voldoende om aan de watervraag te voldoen.”
De watertemperaturen in de Rijn bij Lobith en in de Maas bij Eijsden zijn rond of boven de 23 graden Celsius. Vanaf 23 graden is het landelijk toezichtplan voor koelwaterlozingen van kracht.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.