Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) wil drie partijen inschakelen voor de versterking van de Lekdijk: Mourik Infra, Van Oord Nederland en het Lek ensemble (Heijmans Infra, GMB Civiel en de Vries & van de Wiel). Zij gaan samenwerken volgens de formule van innovatiepartnerschap. Het streven is om de dijkversterking emissieloos uit te voeren.
Het project heet Sterke Lekdijk en maakt onderdeel uit van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). De dijk langs de Lek beschermt al negenhonderd jaar een groot deel van Midden- en West-Nederland. De primaire kering voldoet niet meer aan de nieuwe veiligheidsnormen in de Waterwet en wordt tussen Amerongen en Schoonhoven over een lengte van 55 kilometer versterkt.
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft de opdracht voorlopig gegund aan Mourik Infra, Van Oord Nederland en het Lek ensemble, een combinatie van Heijmans Infra, GMB Civiel en de Vries & van de Wiel. Het gaat om de gehele dijkversterking: zowel planuitwerking als realisatie. Die is opgeknipt in zes deelprojecten (zie de kaart onderaan). De partijen zijn gekozen na een Europese aanbestedingsprocedure. Als er geen bezwaar komt van een van de andere inschrijvers, wordt de gunning definitief en gaan het waterschap en de bedrijven vanaf augustus samen aan de slag.
Innovatieve oplossingen
HDSR streeft ernaar dat de dijk goed wordt ingepast in het landschap en de omgeving en waar mogelijk kansen voor natuur, recreatie, cultuurhistorie en mobiliteit worden benut. Daarvoor zijn innovatieve oplossingen nodig. Om dat te stimuleren koos het waterschap voor de Europese aanbestedingsvorm van innovatiepartnerschap. “Hiermee willen wij innovatie verder helpen”, zegt communicatieadviseur Marc Wessels van HDSR. “Met innovatiepartnerschap kunnen we innovatieve oplossingen voor dijkversterkingen die op pilotschaal beschikbaar zijn, nu op grote schaal inzetten.”
Waldo Molendijk
Bij het project Sterke Lekdijk gaat het om innovaties uit de projectoverstijgende verkenningen (POV’s) Macrostabiliteit en Piping van het HWBP. “Wij streven niet naar nieuwe pilots”, vertelt Waldo Molendijk, contractmanager van HDSR bij het project Sterke Lekdijk en verantwoordelijk voor de aanbesteding. “Wij richten ons specifiek op succesvolle innovaties in bestaande pilots, zoals barrières van grof zand en kunststof filterschermen. Die willen we verder brengen tot echt doorontwikkelde technieken. We hebben daarom de deelnemers aan de aanbesteding de vraag gesteld: bij welke innovaties binnen de POV’s zien jullie kans deze verder te ontwikkelen en een goede rekenmethode te krijgen, zodat de techniek aantoonbaar veilig en beheerbaar is?”
Streven naar nul emissie
Duurzaamheid was een belangrijk aspect bij de aanbesteding. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden daagde de marktpartijen uit om de dijkversterking uit te voeren, zonder bij te dragen aan de uitstoot van broeikasgassen. Deze ambitie gaat verder dan materieelbewegingen en transport tot het strikt noodzakelijke te beperken, licht Molendijk toe. “Onze ambitie is om de Lekdijk emissieloos te versterken. Er is behoefte aan een transitie bij het materieel dat buiten bij werkzaamheden wordt ingezet.”
Volgens Molendijk zien de aanbieders hiervoor goede mogelijkheden. “Zij vinden de omvang van ons project en de samenwerking daarbij interessant om erin te investeren. Een van de winnaars heeft recent al een emissieloos netwerk opgebouwd, waarbij de hele keten in kaart is gebracht.”
Aan de slag bij deelprojecten
De drie innovatiepartners gaan ieder aan de slag bij een van de zes deelprojecten: Mourik Infra bij Salmsteke, Van Oord Nederland bij Culemborgse Veer – Beatrixsluis en het Lek ensemble bij Wijk bij Duurstede – Amerongen. De uitvoeringswerkzaamheden beginnen in 2021 bij Salmsteke. Daarna volgen de andere deelprojecten elkaar op. De planning is dat de dijkversterkingsoperatie in 2029 wordt afgerond.
'Er komt ook proces- en sociale innovatie bij kijken'
Wessels licht de aanpak toe: “Partijen die bij de eerste deelprojecten hun ambities waarmaken, mogen door naar een volgend deelproject. Daardoor is het voor hen de moeite waard om te investeren in het doorontwikkelen van innovaties. En ontstaat er een langjarige samenwerking tussen innovatiepartners en waterschap. Alleen als een van de partners echt niet waarmaakt wat die zegt, nemen we tussentijds afscheid.”
Niet alleen technische innovatie
Leren van elkaar staat volgens Wessels tijdens het project voorop. “Wij vragen de aannemers onderling en met ons samen te werken. Dat is uniek. We willen toe naar een samenwerking waarin we met elkaar echt één team vormen. We trekken samen op en dragen allemaal verantwoordelijkheid om het project tot een succes te maken. Hiernaar zoekt de markt ook, maar het gebeurt in de praktijk nog weinig.”
Het gaat dus niet alleen om technische innovatie, voegt Molendijk eraan toe. “Er komt tevens proces- en sociale innovatie bij kijken. Bij het innovatiepartnerschap is ook onze eigen beheerorganisatie keihard nodig. We zullen de komende jaren met elkaar ontdekken hoe de gezamenlijke verantwoordelijkheid het beste lukt.”
Financiële risico’s beperkt
Innovatiepartnerschap betekent een andere manier van financieren. HDSR werkt met een open begroting, met een eerlijke prijs als uitgangspunt. “Na het uitwerken van een innovatie bepalen we met elkaar wat daarvoor een realistische prijs is”, legt Molendijk uit. “Op deze manier worden financiële risico’s zo klein mogelijk gehouden en ook niet eenzijdig bij de aannemer neergelegd. Wij verdienen zelf het meeste aan een project dat soepel loopt. Dit willen we hiermee bereiken.”
Molendijk merkt tot slot op dat de markt enthousiast heeft gereageerd op de aanbestedingsvorm van innovatiepartnerschap. “Een dik compliment voor de zes inschrijvers bij de tender. Hun aanbiedingen waren van zeer hoge kwaliteit. Het was een spannende wedstrijd. De marktpartijen hebben het goed opgepakt en dat geeft vertrouwen voor de toekomst.”
De zes deelprojecten in kaart gebracht I Beeld: HDSR
MEER INFORMATIE
Bericht HDSR over voorlopige gunning
Projectsite Sterke Lekdijk
Video over innovatiepartnerschap bij Lekdijk
H2O-bericht over betrokkenheid omgeving
H2O-premium over een nieuwe fase in het HWBP: focus nu op integrale dijkversterking
Innovaties POV Macrostabiliteit
Innovaties POV Piping
Emissieloos Netwerk Infra
Eerlijker voor de boeren en de maatschappij.
Het pleidooi voor meer overleg in het kader van grensoverschrijdend waterbeheer met Duitsland en België, maar ook met Luxemburg, Frankrijk en Zwitserland, is wel steekhoudend. Het stroomgebied van de Rijn beslaat naast Nederland immers Zwitserland, Duitsland en Frankrijk. Stroomgebied van de Maas beslaat naast Nederland ook Frankrijk, Luxemburg, België en Duitsland. Voor zover ik weet zijn er in waterschapverband slechts een aantal pilots hier momenteel concreet mee bezig o.a. via het ontwerpen en operationaliseren van grensoverschrijdend waterbeheer rondom de Overijsselse Vecht en ook voor delen van het Roer stroomgebied dat aansluit op de Maas. Ruimte voor de rivieren in Nederland gaat maar beperkte impact hebben als niet eenzelfde inhaalslag gaat plaatsvinden in de bovenstrooms genoemde landen.
Acht kennisinstituten uit Nederland, België, Duitsland en Luxemburg gaan daarom onder coördinatie van Deltares onderzoek doen naar beter beheer van grensoverschrijdende regionale stroomgebieden. De watersnood in juli 2021 heeft geleerd dat autoriteiten hier geen goed overzicht over hebben en dat kennis over de overstromings- en droogterisico’s langs de kleinere grensoverschrijdende zijrivieren van de Maas en Rijn nog heel versnipperd is.
Het artikel stelt terecht dat voor grensoverschrijdend waterbeheer nog te weinig urgentie is.