Bij het Overijsselse Herxen zal in het kader van het programma Integraal Riviermanagement (IRM) 13 hectare nieuwe riviernatuur ontstaan. De IJsseldijk wordt daartoe verlegd. De verplaatsing is onderdeel van het dijkversterkingsproject Zwolle-Olst en geldt als voorbeeldproject van het IRM. In de integrale aanpak wordt, aldus de plannenmakers, waterveiligheid gecombineerd met ontwikkeling van natuur, verbetering van de waterkwaliteit, meer recreatie en ook zal er sprake zijn van een - geringe - waterstandsverlaging.
Het dijkdeel bij Herxen zou gelijk de rest van het dijktraject van 28,9 kilometer tussen Olst en Zwolle (afgekeurd op piping, binnenwaartse stabiliteit, bekleding en hier en daar op hoogte), worden versterkt binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Dat voornemen werd op initiatief van het Rijk, de provincies Overijssel en Gelderland en Staatsbosbeheer ingeruild voor een integrale aanpak met het doel om waterveiligheid te combineren met extra riviernatuur en meer ruimte voor de IJssel.
De plannenmakers wisten daarbij: het is nu of nooit, vertelt Dianne Hogendoorn, riviertakcoördinator van de provincie Overijssel. Het Waterschap Drents Overijsselse Delta ging overstag en deed mee.
Na uitvoerig overleg, veel onderzoek en onderhandelingen met betrokkenen over onder andere de aankoop van de benodigde grond van landbouwbedrijf De Paddenpol (een bepalende randvoorwaarde), groeide het initiatief uit tot een pilotproject van het IRM, het eerste dat op korte termijn tot uitvoering wordt gebracht, zeggen de intiatiefnemers.
Vandaag werd het project bekrachtigd door de deelnemende partijen. Naast bestuurders van de gemeente Olst-Wijhe, provincies, HWBP en waterschap was demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen naar Herxen afgereisd om namens het departement Infrastructuur en Waterstaat de handtekening te zetten.
Ruim 20 miljoen euro
De kosten van het project worden geraamd op 20,6 miljoen euro. WDOD betaalt 8 miljoen euro, gelijk het bedrag dat het zou hebben ingebracht bij versterking van het bestaande dijkdeel dat nu wordt verlegd. Naast een bijdrage van de twee provincies (Overijssel 2 miljoen euro, Gelderland 0,5 miljoen euro) wordt de dijkverleggingspot verder gevuld met bijdragen uit het Programmatische Aanpak Grote Wateren, Kaderrichtlijn Water en het programma Integraal Riviermanagement.
Project Paddenpol. 1 de verplaatste dijk, 2 de bestaande dijk die wordt verlaagd tot zomerdijk, 3 de nieuwe nevengeul
Het plan is om in 2023 te beginnen met de uitvoering van het project Paddenpol. De bestaande dijk wordt afgegraven en krijgt de functie van zomerdijk. Er komt tevens een nevengeul, die door de zomerdijk loopt en waarvan de doorgang wordt gereguleerd met een klepduiker. Door de uitbreiding van het buitendijkse gebied en de aanleg van de nevengeul wordt de waterstand van de IJssel met enkele centimeters verlaagd. Dit biedt ruimte om elders langs de IJssel andere natuurmaatregelen te nemen, zoals bijvoorbeeld een ooibos, vertelt Hogendoorn.
Het nieuwe gebied moet leiden tot nieuwe riviernatuur. In hoeverre dat lukt, is af te meten aan de vestiging van gidssoorten, vertelt Hogendoorn. De initiatiefnemers kijken dan onder meer naar de zwarte ooievaar. Hogendoorn: “Als die hier komt, dan weet je dat ook andere soorten zich hier gaan vestigen.” De zwarte ooievaar, geen broedvogel in Nederland, eet met name vis en amfibieën en is hoofdzakelijk te vinden in ondiepe plassen in besloten landschappen, waarmee de nieuwe te ontwikkelen riviernatuur bij Herxen is geschetst.
MEER INFORMATIE
H2O Premium: Ligt het Programma Integraal Rivier Management op koers?
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.