Aanvankelijk was aquathermie, warmtewinning uit water, onbekend en onbemind. De techniek haalde maar nét het Klimaatakkoord. Nu zijn TEO, TEA en TED aan een inhaalrace begonnen. En dat is maar goed ook.
door Bert Westenbrink
H2O juni 2020 “We hebben een aantal iconische projecten nodig om het goed van de grond te krijgen. De komende twee, drie jaar moet het zich bewijzen.” Dat zei Rafaël Lazaroms, programmamanager energie bij de Unie van Waterschappen in december 2018 tegen H2O online. Lazaroms praatte over aquathermie. Aanleiding was het Klimaatakkoord waar net een handtekening onder was gezet. Ook door de waterschappen die volop hadden meegedaan aan de onderhandelingen.
Geen abc-tje
In de debatten over de energietransitie ging aan de klimaattafels de aandacht vooral uit naar wind- en zonne-energie, aquathermie kwam pas gaandeweg in beeld. De omarming van TEO, TEA en TED was geen abc-tje omdat ze onbekend en dus onbemind waren. Ondergesneeuwd in het lobbygeweld van windmolen en zonnepaneel, ze werden maar nét op tijd ontdekt.
“Laat ik iets gevaarlijks zeggen. Als de waterschappen en Rijkswaterstaat hier in het recente verleden geen onderzoek naar hadden gedaan, stond aquathermie niet in het Klimaatakkoord”, zei STOWA-directeur Joost Buntsma in september 2019 tegen H2O.
Aquathermie als witte vlek in een waterrijk land zou meer dan een historische vergissing (lees: aanfluiting) zijn
Gelukkig dat warmtewinning uit afval-, oppervlakte- en drinkwater het Klimaatakkoord wél heeft gehaald, want aquathermie als witte vlek in een waterrijk land met naam en faam in waterbeheer, het zou meer dan een historische vergissing (lees: aanfluiting) zijn geweest.
We hebben het hier over een innovatie met grote potentie in de warmtetransitie die als techniek geen last heeft van discussies over ontbossing (biomassa), horizonvervuiling, geluidoverlast, slagschaduw (windmolens), aardbeving, verontreiniging grondwater (geothermie) en aantasting van het landschap (zonneparken). In dat kader: in onderzoeken is tot dusverre niet gebleken dat aquathermie een negatieve impact heeft op de waterkwaliteit.
Inhaalrace
Aquathermie is nu begonnen aan een inhaalrace, staat in H2O juni. De techniek doet serieus mee. Zo staat de Stimuleringsregeling Duurzame Energietransitie (SDE++) voor het eerst open voor projecten waarbij warmte wordt gewonnen uit afval- en oppervlaktewater. Verder subsidieert het Programma Aardgasvrije Wijken proeftuinen met aquathermie en is de techniek opgenomen in het innovatieprogramma WarmingUP.
De sector zelf staat aan met onderzoeken, pilots, verkenningen en initiatieven als Netwerk Aquathermie en Aquathermie Viewer. Of de innovatie zich daarmee definitief bewijst moet blijken. Zo is de aanleg van warmtenetten een belangrijke kritische factor, maar beleidsadviseur Reinier Romijn van de Unie van Waterschappen heeft goede hoop. Hij zegt in H2O juni: “Ik voorzie een doorbraak. Zeker honderd projecten zitten in de pijplijn.”
Bert Westenbrink is hoofdredacteur van H2O media en schrijft in het vakblad het redactioneel
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.