Extra investeringen, hoge inflatie, dure energie en oplopende rente zorgen ervoor dat Wetterskip Fryslân de komende jaren fors meer geld nodig heeft dan voorzien. Het dagelijks bestuur ziet zich daarom genoodzaakt de belastingen te verhogen, zo blijkt uit de Kaderbrief 2024-2028. Daarbij wordt een herverdeling over de verschillende categorieën belastingbetalers voorgesteld.
Voor volgend jaar is alvast 12,1 miljoen euro meer nodig dan eerder begroot. Het Wetterskip verwacht dan over 196 miljoen euro te moeten beschikken om al zijn taken te kunnen uitvoeren, waar eerder 184 miljoen euro was becijferd. Dat bedrag loopt op tot 222 miljoen euro in 2028.
Om de begroting voor 2024 sluitend te krijgen, zullen de belastinginkomsten omhoog moeten. De afgelopen jaren lukte het nog om de tariefsverhogingen onder het inflatieniveau te houden door de eigen reserves aan te spreken. Maar die zijn inmiddels zodanig geslonken dat het dagelijks bestuur ze alleen nog voor eenmalige uitgaven wil inzetten.
De uiteindelijke tarieven worden in het najaar vastgesteld bij de behandeling van de begroting, maar voorzien wordt een stijging van de belastinginkomsten voor watersysteembeheer met 17,4 procent en voor waterzuivering met 11,4 procent.
Kwetsbaren ontzien
Vooral huiseigenaren en bedrijven zullen dit in hun portemonnee gaan voelen. De tarieven voor deze groepen stijgen met 15,4 respectievelijk 24,7 procent. Boeren en natuurbeheerders gaan juist minder betalen; hun tarieven dalen met respectievelijk 4,3 en 14,5 procent. Vier jaar geleden protesteerden Friese boeren massaal bij het kantoor van het Wetterskip omdat de belastingtarieven voor hen toen fors stegen.
Het waterschap heeft de ingezetenen dit keer nog enigszins willen sparen door een nieuwe kostendeling. Die regelt de verdeling van de lasten over de verschillende groepen belastingbetalers en moet eens in de vijf jaar worden herzien. De belastingtarieven voor het watersysteembeheer zijn namelijk gekoppeld aan de WOZ-waarde van huizen en gebouwen en de waarde van landbouwgrond.
De afgelopen jaren draaiden de ingezetenen in totaal op voor 28 procent van deze kosten; dat wordt teruggeschroefd naar 20 procent. De kwetsbaarste groep, de eenpersoonshuishoudens met een huurwoning, wordt hiermee volgens het nieuwe algemeen bestuur ontzien.
Veranderend klimaat
Het extra geld is volgens het waterschap nodig omdat het veranderende klimaat vraagt om grote aanpassingen in het watersysteem. De komende jaren moet extra geïnvesteerd worden in maatregelen voor waterkwaliteit en om water vast te houden, te bergen en te verdelen.
Om alle taken goed te kunnen uitvoeren, zijn ook flinke investeringen nodig in onder meer digitalisering en informatiemanagement en -beveiliging. Verder worden genoemd de funderingsproblemen in het veenweidegebied en nieuwe afspraken over het onderhoud van stedelijk water. Bezuinigen op de organisatie is volgens het bestuur niet aan de orde; die is al efficiënt genoeg, zo blijkt uit extern onderzoek.
De Kaderbrief 2024-2028 wordt komende maandag besproken in een commissievergadering en op 18 juli in het algemeen bestuur. De ontwerp-kostentoedelingsverordening 2024-2028 ligt daarna zes weken ter inzage.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.