De watersector kan een voortrekkersrol spelen in de overgang naar een circulaire economie. De zichtbaarheid van water is hierin een sleutelfactor, zegt Jos Boere, adjunct-directeur van onderzoeksinstituut KWR.
Binnen de watersector wordt al veel gedaan aan het hergebruik van grondstoffen en het besparen of zelfs opwekken van energie. “Bij de centrale ontharding van drinkwater bijvoorbeeld ontstaan kalkkorrels die we vervolgens aan de (glas)industrie leveren”, zegt Jos Boere. Hij is bij KWR manager van de kennisgroep Watersystemen en Technologie.
Bij alle mogelijkheden moet echter vooropstaan dat er geen enkele concessie wordt gedaan aan de veiligheid van (drink)water. Die boodschap bracht KWR-directeur Wim van Vierssen onlangs tijdens een lezing op de vijftigste Essener Tagung in Duitsland. Hij noemde een aantal circulaire technieken die nu al worden gebruikt en breder kunnen worden ingezet, van het gescheiden afvoeren van hemelwater en het gebruik van ‘waterarme’ toiletten in huishoudens tot een energieleverende rioolwaterzuivering.
“Veel energieverbruik is gekoppeld aan water, zowel bij particulieren als in bijvoorbeeld de industrie”, licht Boere toe. “Zo lenen nieuwe watertechnologieën zich heel goed voor energiebesparing. Denk aan warmteterugwinning uit het water dat in het doucheputje verdwijnt.” Dit voorbeeld toont meteen ook de grote zichtbaarheid van de watersector. Boere: “Wat doet de industriële sector aan circulaire processen en hergebruik van grondstoffen? Als burger zie je dat niet. Water daarentegen ziet iedereen, om te beginnen dichtbij huis. Wat er gebeurt in de watersector, heeft daardoor grote effecten.”
Enerzijds geeft die zichtbaarheid de watersector extra verantwoordelijkheid om meters te maken op het gebied van duurzaamheid en circulair gebruik van grondstoffen. Anderzijds waarschuwt Boere voor té drastische veranderingen. “Van de stedelijke drinkwaterketen zoals we die nu hebben, wordt wel gezegd dat het de beste ingreep ooit is geweest voor de volksgezondheid. Vóór we die waterketen hadden, waren er vele malen meer (infectie)ziektes. Bij alles wat we ontwikkelen en toepassen, moeten we steeds bedenken dat we op geen enkele manier aan die verworvenheid tornen. Dat klinkt logisch en niemand zal het bestrijden, maar het zal je verbazen hoe er zelfs onder professionals in de watersector, soms nog te makkelijk wordt gedacht over de gezondheidsaspecten van water.”
Verder moeten we goed letten op gebruiksgemak, leveringszekerheid en kosten/baten bij nieuwe (circulaire) technieken, benadrukt Boere. “Als je omwille van de duurzaamheid moet inleveren op gebruiksgemak, haken mensen snel af.”
Hoe circulair watergebruik er uiteindelijk uitziet, zal per situatie en locatie verschillen, bijvoorbeeld omdat de ene toepassing meer ruimte vraagt dan de andere. “Op de ene plek zijn hergebruiksystemen dicht bij huis een goede oplossing. Op andere plaatsen kan het juist efficiënter zijn om water toch vanuit centrale punten te blijven leveren en zuiveren. De grote puzzel van mogelijkheden en randvoorwaarden moet in iedere situatie opnieuw worden gemaakt.”
Klik hier voor meer informatie
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.