Het Vlaamse mestactieplan van minister Zuhal Demir waarin vergaande maatregelen zijn opgenomen om vervuiling van water door mest tegen te gaan, leidt tot felle reacties in de landbouw. Aan de andere kant stappen vijf natuur- en milieuorganisaties naar de rechter omdat de Vlaamse regering naar hun mening onvoldoende maatregelen neemt om de verslechtering van de waterkwaliteit door vermesting aan te pakken.
Evenals in Nederland heeft de waterkwaliteit in Vlaanderen te lijden onder uitspoeling van de nutriënten uit mest. Op 31 procent van de meetpunten wordt de norm van 50 milligram nitraat per liter oppervlaktewater overschreden, een situatie die in de afgelopen jaren is verslechterd. De slechte waterkwaliteit leidt er toe dat ook in Vlaanderen de doelstellingen van de Europese kaderrichtlijn Water niet worden gehaald – van de 195 Vlaamse waterlichamen verkeert er één in goede staat.
Vijf Vlaamse natuur- en milieuorganisaties (Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu, Dryade, Word Wide Fund for Nature en Greenpeace) betogen dat het mestbeleid in Vlaanderen al jaren wordt gekenmerkt door de filosofie van pappen en nathouden en stellen dat de waterkwaliteit prioriteit moet krijgen.
Om dat te bewerkstelligen stappen ze naar de rechter, zo bleek vorige week in de Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie van het Vlaamse parlement. Daarin vroeg Mieke Schauvliege (Groen) minister Demir om een reactie op de dagvaarding. De bewindsvrouw wilde daar inhoudelijk niet op reageren omdat de zaak onder de rechter ligt. De kwestie wordt volgend jaar mei behandeld.
Mestactieplan
Los daarvan, heeft Zuhal een nieuw mestactieplan (MAP7) gelanceerd, waarin ze flinke stappen wil zetten om de waterkwaliteit te verbeteren. Het actieplan is voorgelegd aan de Europese Commissie en leidt tot veel ophef gezien die de maatregelen er in zijn opgenomen. Deze laten geen ruimte meer voor land- en tuinbouw in Vlaanderen, stellen de ‘verbijsterde’ landbouworganisaties en verwerkende industrie in een reactie.
Zo moet er volgens het mestactieplan een teeltvrije zone van 6 meter langs alle waterlopen en grachten komen. Verder worden de bemestingsnormen aangescherpt met 15 procent en wordt het aantal gebieden waar extra strenge bemestingsregels gelden sterk uitgebreid. Voorts wil de minister een verbod op de oogst van nitraatgevoelige teelten als aardappelen en groenten na 1 september. In alle overstromingsgevoelige gebieden moet er een nulbemesting komen, wat betekent dat alleen nog begrazing mogelijk is met maximaal 2 grootvee-eenheden (koeien) per hectare.
Effectieve resultaten
Minister Demir zei in de commissievergadering Leefmileu als toelichting: “Ik ben het ermee eens dat het plan deze keer tot effectieve resultaten moet leiden, zodat we eindelijk ook de waterkwaliteitsnormen zoals bepaald in de Nitraatrichtlijn en de kaderrichtlijn Water kunnen behalen.”
In het nieuwe mestactieplan worden ‘effectieve maatregelen opgenomen die de waterkwaliteit verbeteren, maar die ook bijdragen aan onder andere biodiversiteit, luchtkwaliteit, bodemkwaliteit, klimaat en erosie’, aldus de bewindsvrouw die aankondigde ‘een adequate handhaving’ voorop te stellen.
Met die straffe aanpak wil de bewindsvrouw mogelijk ook in een andere kwestie de milieuorganisaties de wind uit de zeilen nemen: de vijf natuur- en milieuorganisaties stellen de Vlaamse regering ook in gebreke omdat, zo stellen ze, de 'Vlaamse pesticidenreglementering' al meer dan tien jaar de Europese habitat- en pesticidenrichtlijn schendt.
LEES OOK
H2O Podium: Waterkwaliteitsbeleid: juridische procedures worden onontkoombaar
H2O Actueel: Europese Commissie oordeelt streng over waterkwaliteit in Nederland
H2O Actueel: Europese Commissie legt uitrijden mest aan banden
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.