Afgelopen jaar zijn er mooie stappen gezet bij de watertransitie maar het gaat te langzaam. Dat meldt Vitens in het jaarverslag over 2021. De omzet van het drinkwaterbedrijf steeg licht en de winst daalde. Aan het eind van 2021 waren er ruim vijftienhonderd medewerkers.
De leveringszekerheid van drinkwater is een acuut en urgent probleem. Daarom is op de korte termijn versnelling van vergunningstrajecten voor drinkwaterwinning nodig en op de langere termijn meer aandacht voor de watertransitie. Met deze boodschap kwamen de directieleden Jelle Hannema (voorzitter) en Marike Bonhof (chief financial officer) tijdens de presentatie van het jaarverslag en de jaarrekening over 2021.
Eerste jaar van nieuwe duurzame strategie
Voor het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland was 2021 het eerste jaar van de nieuwe strategie Elke druppel duurzaam in 2030. “Deze strategie, gericht op een duurzaam watersysteem met een positieve impact op mens en natuur, is door onze medewerkers en partners met veel enthousiasme ontvangen”, zeggen Hannema en Bonhof in het voorwoord van het jaarverslag. Zij laten weten dat Vitens in 2021 al een aantal mooie stappen heeft gezet. Zo zijn er met provincies en waterschappen samenwerkingsagenda’s opgezet voor het verduurzamen van de waterwinningen.
Jelle Hannema en Marike Bonhof
Maar het moet sneller, vinden ze. “Toch moeten we concluderen dat de watertransitie (een nieuw watersysteem, waarin we duurzaam en circulair met zoet water omgaan) te langzaam gaat, doordat de bestuurlijke besluitvorming vertraagt als gevolg van conflicterende belangen, zoals de woningbouwopgave, energietransitie, klimaatcrisis en stikstofcrisis. We kunnen de wateropgave niet los zien hiervan. Sterker nog: (drink)water moet leidend zijn bij de ruimtelijke inrichting van Nederland.”
Hannema en Bonhof roepen de partners van Vitens op de watertransitie meer urgentie te geven, met een regierol voor de overheid. “Een transitie vraagt om snellere besluiten, duidelijke keuzes en nieuwe wegen. Alleen met een gezamenlijke, integrale en radicaal andere aanpak zorgen we ervoor dat in 2030 elke druppel duurzaam is en we drinkwater voor nu en later veiligstellen.”
Veerkrachtige organisatie in coronatijd
Het directieduo gaat ook in op de gevolgen van twee jaar Covid-19 en de bijbehorende maatregelen. Ondanks de weerslag die dit heeft op medewerkers en organisatie, waren in 2021 de operationele prestaties stabiel en bleven klanten gemiddeld erg tevreden (rapportcijfer van 8,3). “Gelukkig zijn wij in staat geweest om goed en veilig (samen) te werken op afstand en blijft de betrokkenheid onder medewerkers hoog… Het hybride werken en digitaal vergaderen gaat ons goed af en toont aan dat we een veerkrachtige organisatie zijn.”
Aan het eind van het jaar had Vitens 1.527 medewerkers in dienst, 84 meer dan in 2020. Er zijn veel meer mannen (1.132) dan vrouwen (395). Iedereen werkt in Nederland. Door een gerichte recruitmentaanpak zijn ruim tweehonderd vacatures vervuld ondanks de krapte op de arbeidsmarkt. Dat wordt in het jaarverslag een prestatie van formaat genoemd.
Vitens wil eraan bijdragen dat iedereen kan meedoen in de samenleving. Het streven is dat jaarlijks 42 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werkervaring kunnen opdoen. Dat bleek door corona moeilijk te realiseren, omdat zij intensieve begeleiding nodig hebben. Er zijn 32 mensen uit de doelgroep ingezet, onder meer van een zorgboerderij. Voor dit jaar heeft het bedrijf ‘extra ambitieuze doelstellingen’ voor inclusie.
Daling winst door fors gestegen kosten
Vitens heeft 5,8 miljoen klanten in de provincies Flevoland, Fryslân, Gelderland, Utrecht en Overijssel en enkele gemeenten in Drenthe en Noord-Holland. Zij verbruikten ongeveer 351 miljoen kubieke meter water, een vermindering met 3 procent ten opzichte van het erg droge jaar 2020. Maar de algemene trend is en blijft een stijgende vraag naar drinkwater, onder meer als gevolg van de klimaatverandering, de woningopgave en de economische groei.
De drinkwateromzet ging wel met 1 procent omhoog: naar 356,7 miljoen euro. Dit komt vooral door de tariefstijging voor kleinverbruikers. Zij betaalden 1,02 euro per kubieke meter water in 2021 en dat was twee eurocent meer dan in het jaar daarvoor. De winst daalde daarentegen van 23,9 miljoen euro in 2020 naar 19,4 miljoen euro. Volgens het jaarverslag namen afgelopen jaar de kosten voor personeel, inhuur en uitbesteed werk fors toe als gevolg van de uitgebreide inzet op automatiseringsprojecten en de verhoogde investeringsopgave.
In 2021 is voor ongeveer 180 miljoen euro bruto aan investeringen gerealiseerd. Het ging vooral om investeringen voor uitbreiding en vervanging van de infrastructuur. De bedragen zijn de laatste jaren flink opgelopen. In 2017 werd nog voor 100 miljoen euro geïnvesteerd.
Geen dividend aan aandeelhouders uitgekeerd
De solvabiliteit (de weergave van de verhouding van het eigen vermogen ten opzichte van het totaal vermogen) steeg van 29,4 naar 30,2 procent. Dit is een belangrijke graadmeter voor de continuïteit van de organisatie. Vitens streeft echter naar een solvabiliteit van minimaal 35 procent en dat doel is niet gehaald.
De solvabiliteit kwam vorig jaar wel net uit boven de grens van 30 procent waaronder Vitens in beginsel geen dividend uitkeert. Toch ziet het waterbedrijf opnieuw af van een dividend voor de gemeenten en provincies die de aandeelhouders zijn. Uitkeren wordt als niet verantwoord gezien vanwege de onzekerheid van de WACC (een winstreguleringsmaatregel) en de enorme investeringsopgave voor de komende jaren.
MEER INFORMATIE
Bericht Vitens over jaarverslag
Online jaarverslag 2021 Vitens
Strategie Elke druppel duurzaam
H2O Actueel: jaarverslag 2020
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.