De extra maatregelen die landbouwminister Henk Staghouwer en stikstofminister Christianne van der Wal hebben aangekondigd om alsnog aan de verplichtingen voor de Nitraatrichtlijn en KRW te voldoen, stellen teleur. Dat zegt de vereniging van drinkwaterbedrijven Vewin.
Met de extra maatregelen, het zogeheten addendum op het 7e actieprogramma Nitraatrichtlijn, voldoet Nederland aan de verplichtingen voor de Nitraatrichtlijn en KRW, schrijven Staghouwer en Van der Wal in een brief aan de Tweede Kamer. Vewin ziet dat anders: “De problematiek van de nitraatbelasting van grondwaterbronnen voor de productie van drinkwater ontbreekt volledig in de toevoeging op de 7e NAP.”
De inzet moet zich bovendien niet alleen richten op de aanpak van nitraat, maar ook op bestrijdingsmiddelen en op andere probleemstoffen zoals medicijnresten en opkomende stoffen , aldus de koepelorganisatie van de drinkwatersector.
Gebiedsgerichte, integrale aanpak
Het kabinet kiest voor verregaande extra stappen met 'een onontkoombare, gebiedsgerichte, integrale aanpak' voor de landbouw om de doelen van de Kaderrichtlijn Water alsnog te halen. In het addendum wordt uitgewerkt (aanpak, tijdspad, juridische borging, financiering) hoe het kabinet een en ander wil realiseren. Deze aanpak krijgt vorm in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Naast de extra maatregelen start het kabinet het wetstraject om te komen tot een volledig grondgebonden melk- en rundveehouderij binnen 10 jaar.
Het behalen van de doelen van de Nitraatrichtlijn en KRW vraagt om een brongerichte aanpak. En er liggen nog flink wat opgaven, met name voor wat betreft het grondwater, staat geschreven in het addendum. “Voor nitraat in het grondwater ligt de opgave met name op de zand- en lössgronden. Als naar nutriënten in grond- en oppervlaktewater wordt gekeken, is de waterkwaliteit alleen in het riviergebied volledig op orde. Ook in het noordelijk veengebied en het noordelijk zeekleigebied is de waterkwaliteit behoorlijk goed op orde. In het lössgebied zijn op alle fronten stevige opgaven.”
Voor oppervlaktewaterkwaliteit speelt buitenlandse belasting een grote rol door de grensoverstekende beken. Ook in de Gelderse Vallei zijn nog opgaven voor grond- en oppervlaktewater, net als in Oostelijk Noord-Brabant en Noord Limburg en in het Westelijke zandgebied (bollenstreek).
Extensivering
In de integrale, gebiedsgerichte aanpak die het kabinet voorstaat is extensivering van bedrijven en omschakeling naar duurzamere landbouwsystemen ‘een expliciet onderdeel’. De nadruk ligt op minder vee en minder mestdruk en, vanuit waterkwaliteit gezien, minderuitspoelingsgevoelige teelten, aldus het addendum. Opkoop of beëindiging van landbouwbedrijven of afwaardering van gronden zal zich naast veehouderijen ook op akkerbouwbedrijven richten.
In de integrale gebiedsgerichte aanpak wordt ook ingezet op het inrichten van bufferstroken van 100 tot 250 meter breed in beekdalen in de zandgebieden van centraal, oost- en zuid-Nederland.
Met deze extensiveringsmaatregelen denkt het kabinet een eind te komen, maar ze zijn niet voldoende om de doelen voor waterkwaliteit overal tijdig te gaan halen. Wageningen Universiteit en Research (WUR) heeft in samenwerking met Deltares, TNO en Universiteit Utrecht (UU) daarom in beeld gebracht welke aanvullende maatregelen nodig zijn om op gebiedsniveau de resterende opgave voor verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit te halen. Dat heeft geresulteerd in een reeks van aanvullende maatregelen voor respectievelijk zandgronden, klei- en veengronden en lössgronden.
Derogatie
Met het aanvullende pakket maatregelen en het het 7e actieprogramma Nitraatrichtlijn wil het kabinet alsnog de derogatie van de Nitraatrichtlijn (uitzondering optoegestane hoeveelheid uit te rijden mest) binnenhalen. De Europese Commissie had de procedure daartoe stilgezet, maar heeft die draad nu weer opgepakt, aldus de bewindslieden.
Het kabinet zal de Commissie proberen zover te krijgen om de derogatie - opnieuw - te verlenen aan Nederland. De ministers houden er daarbij rekening mee dat er door Brussel aanvullende voorwaarden worden gesteld, resulterend in nieuwe extra maatregelen. Die zullen worden ingepast, want de ministers achten derogatie van groot belang. “Juist vanwege de positieve impact hiervan voor de waterkwaliteit, het klimaat en de agrobiodiversiteit”, schrijven ze in de brief aan de Kamer.
MEER INFORMATIE
Kamerbrief ministers over addendum
Addendum op het 7e actieprogramma Nitraatrichtlijn
H2O actueel over aankondiging extra maatregelen
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.