Bij de vijf grootste investeringsopgaven tot 2050 houdt Nederland nauwelijks rekening met de toekomstige effecten van zeespiegelstijging, zo blijkt uit een rapport van Sweco. Mogelijk moeten deze investeringen, samen goed voor 900 miljard euro, hierdoor straks alsnog op de schop.
Alleen in de watersector worden de gevolgen van de zeespiegelstijging ‘tot op zekere hoogte’ meegewogen, constateert het ingenieursadviesbureau in het rapport ‘Ruimte voor de toekomst’. Het gaat vooral om hogere waterstanden op en langs de kust en de rivieren, verzilting in rivieren en polders en vernatting van de laaggelegen delen van Nederland.
Een nog groter risico van het huidige investerings- en planningsbeleid is volgens Sweco dat er straks helemaal geen flexibiliteit of (fysieke) ruimte meer is om de aanpassingen te kunnen doen die nodig zijn om ons land veilig en leefbaar te houden.
Alex Hekman"Er is veel meer regie nodig op ministerieel niveau", meent Alex Hekman, business director water bij Sweco. "Nu wordt er slecht gestuurd op dit soort risico’s, en dat komt mede door de decentralisatie van ruimtelijke ordening. Er mist samenhang in de keuzes die we maken."
100.000 hectare
Samen met zijn collega Nikéh Booister berekende Hekman dat de vijf grootste plannings- en investeringsopgaven in Nederland tot 2050 samen 904 miljard euro kosten. Hiervoor is zeker 100.000 hectare ruimte nodig.
Het gaat om infrastructuur (272 miljard euro), woningbouw (321 miljard euro, 26.000 hectare), energietransitie (189 miljard euro, 22.000 hectatre), klimaatadaptatie (118 miljard euro, 13.000 hectare waterberging) en natuur en landbouw (4 miljard euro, onder andere 37.000 hectare bos).
Volgens Sweco is het voor het eerst dat de nationale investeringsopgaven en de zeespiegelstijging op deze manier aan elkaar zijn gekoppeld. Hiervoor spraken de onderzoekers ook met vertegenwoordigers uit de verschillende sectoren.
Nieuwe woningen
In het Kennisprogramma Zeespiegelstijging wordt, in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de Deltacommissaris, wel geïnventariseerd wat de mogelijke gevolgen van de zeespiegelstijging zijn en hoe we daarop kunnen anticiperen, vertelt Hekman.
"Toch wordt hier bij grote investeringen nog maar weinig rekening mee gehouden. De komende tien jaar worden er bijvoorbeeld 800.000 nieuwe woningen gebouwd, waarvan de helft in Noord- en Zuid-Holland. Maar als het om zo’n groot bedrag gaat, moet je kiezen voor oplossingen die onder alle toekomstscenario’s kunnen. Vooral in de laaggelegen delen moeten we niet alles dicht bouwen, zodat we voldoende flexibel blijven."
Reserveer ruimte voor de toekomst, bepleiten de onderzoekers. "We moeten in Nederland ruimte vrijhouden voor maatregelen die straks nodig zijn om ons beschermen tegen zeespiegelstijging. Langs de rivieren, langs de kust en in de polders om onze waterkeringen te verhogen en te verbreden, maar ook om water tijdelijk te kunnen bergen."
Beter afstemmen
Daarnaast moeten alle sectoren, en dus niet alleen de watersector, bij hun planvorming rekening houden met een mogelijke zeespiegelstijging. "Hierbij kan de planning van de verschillende investeringsopgaven veel beter op elkaar worden afgestemd", meent Hekman.
"Koppel de verschillende investeringsagenda’s om maatregelen tegen zeespiegelstijging betaalbaar en maatschappelijk acceptabel te houden. En als we toch gaan investeren, laten we dan gelijk een stap zetten richting een klimaatbestendig en een mooier Nederland."
MEER INFORMATIE
Nieuwsbericht Sweco + link naar rapport ‘Ruimte voor de toekomst’
H2O-bericht: Hollandse Delta laat klimaatrisico’s in Rijnmond onderzoeken
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.