Rivierenland gebruikt als eerste een grofzandbarrière in Gameren

Na een geslaagde reeks proeven past Waterschap Rivierenland deze zomer als eerste een grofzandbarrière toe in de Waalbandijk in Gameren. Deze innovatieve methode om ‘piping’ bij een dijk tegen te gaan is volgens het waterschap een stuk duurzamer en goedkoper dan andere technieken.

Voor een grofzandbarrière wordt op de overgang van de kleilaag en de zandondergrond een verticale sleuf met grof zand aangebracht. Deze vervangt het oorspronkelijke fijnere zand. Het grove zand werkt als een filter dat het water doorlaat en de zandkorrels op hun plaats houdt. Zo wordt piping voorkomen.

Dat ‘faalmechanisme’ treedt op als er bij hoog water kanaaltjes (pipes) in de dijk ontstaan waardoor zand wordt meegevoerd. De dijk kan hierdoor ernstig verzwakken en zelfs bezwijken.

Koen van GervenDe Waalbandijk in Gameren is afgekeurd op piping, vertelt technisch manager Koen van Gerven van Waterschap Rivierenland. Het gaat om een gedeelte van circa 1 kilometer. Hier wil het waterschap de nieuwe techniek voor dijkversterking, waarmee het in 2018 de Waterinnovatieprijs won in de categorie Waterveiligheid, voor het eerst toepassen. "En daarmee heeft Gameren de wereldprimeur."

Laboratorium
Waterschap Rivierenland is niet over een nacht ijs gegaan. Kennisinstituut Deltares is ingeschakeld voor haalbaarheidsproeven in het laboratorium en op grotere schaal in de Deltagoot. Daaruit bleek dat de grofzandbarrière in theorie werkt.

De afgelopen maanden hebben drie aannemerscombinaties de techniek vervolgens in een weiland uitgeprobeerd. De combinatie Van de Wetering Cultuurtechniek, Vissers Ploegmakers en FPH Ploegmakers en de combinatie Martens en Van Oord en G. van der Ven Aannemingsbedrijf wisten deze proeven succesvol af te ronden en ontvingen daarvoor deze week een certificaat. Zij mogen ook aan de slag met de uitvoering.

De derde aannemerscombinatie die geselecteerd was, Van Oord/Wicks, is daarin nog niet geslaagd en krijgt later dit jaar een herkansing om het certificaat alsnog te halen. "Vooral de hoge grondwaterstand speelde deze partij parten", zegt Van Gerven. "Dat maakt de situatie lastig."

Natuurlijke oplossing
Het waterschap wil deze zomer beginnen met de dijkversterking in Gameren, die onderdeel is van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Daarin werken de waterschappen en Rijkswaterstaat samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken. Voor Waterschap Rivierenland gaat het om zo’n 400 kilometer dijken in het rivierengebied.

Volgens Van Gerven is er veel belangstelling voor de grofzandbarrière. "De kracht zit in de eenvoud. Het is een natuurlijke oplossing, die een stuk goedkoper en duurzamer is dan de traditionele oplossingen."

Wel vraagt de techniek een omslag in het denken, waarschuwt hij. "Er ontstaan wel zandmeevoerende wellen achter de dijk, want het filter laat het water gewoon door. Maar dat betekent niet dat het niet veilig is."

MEER INFORMATIE
Nieuwsbericht Waterschap Rivierenland + filmpje over proeven
H₂O-bericht: Waterinnovatieprijs voor grofzandbarrière