De mogelijkheden om uitheemse rivierkreeften te bestrijden worden uitgebreid. Er mag een aantal nieuwe selectieve vangtuigen tegen deze schadelijke exoten worden ingezet, laat demissionair minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof weten in een brief aan de Tweede Kamer. Waterbeheerders kunnen na aanpassing van de regelgeving in 2025 eigen personeel zonder vergunning inzetten.
Daarmee reageert de minister op een motie die de Tweede Kamer in oktober 2023 aannam. Thom van Campen (VVD), Peter Valstar (VVD, inmiddels geen Kamerlid meer) en Pieter Grinwis (ChristenUnie) verzoeken hierin om op verantwoorde wijze met fuik en kreeftenkorf de bevissing van de Amerikaanse rivierkreeft breder toe te staan.
Dat zou voortaan niet alleen door de beroepsvisserij moeten kunnen, maar bijvoorbeeld ook door sportvissers en agrariërs. Want het aantal van vijf tot tien beroepsvissers over heel Nederland die tegen betaling kunnen worden ingehuurd, zet volgens de Kamerleden “vanzelfsprekend” geen zoden aan de dijk.
Meer slagkracht voor waterbeheerders
Van der Wal ontried indertijd de motie maar gaat er nu gedeeltelijk in mee. De minister schrijft in de Kamerbrief dat ze de noodzaak voor actie ziet. “Ik voer de motie uit door op een verantwoorde wijze bevissing van uitheemse rivierkreeften met selectieve vangtuigen breder toe te staan. In combinatie met de lopende trajecten in het programma ‘Ontwikkeling beheersingsaanpak uitheemse rivierkreeften’ zal de minister van LNV met deze aanpassing van de wet- en regelgeving de waterbeheerders meer slagkracht geven om de uitheemse rivierkreeft te beheersen.”
De drie Kamerleden komen in de motie tevens met het verzoek om een offensief voor invasieve exoten op te stellen, zodat bedreiging van biodiversiteit, waterinfrastructuur en waterkwaliteit wordt tegengegaan. Dit was door de bewindsvrouw eerder al toegezegd. Zij gaat het plan uiterlijk in het tweede kwartaal van dit jaar sturen aan de Tweede Kamer.
Gebruik van fuiken door burgers ‘onverantwoord’
Volgens de minister blijkt uit onderzoeken en pilots dat alleen met een gestructureerde en systematische aanpak de rivierkreeft succesvol kan worden bestreden. Dat vergt een enorme inspanning van de visserij.
Sportvissers mogen kreeften op kleine schaal voor eigen gebruik wegvangen, als zij een VISpas en een hengel hebben. Van der Wal vindt het echter onverantwoord dat fuiken en korven breed worden ingezet door sportvissers of alle burgers (onder meer agrariërs), zoals voorgesteld in de motie. Ook de sportvisserij is hiervan volgens haar geen voorstander.
“Fuiken zijn juist ontworpen voor visvangst en kennen veel bijvangst. Het breed toestaan van fuiken en korven door burgers leidt tot ongecontroleerde ecologische nevenschade, waarbij het middel wel eens erger kan uitpakken dan de kwaal. Gebruik door burgers is daarmee ook niet in overeenstemming met de motie.”
Een bijkomend aspect is dat fuiken en korven de belangrijkste vistuigen voor de aal zijn. Omdat het slecht met de aal gaat, wordt deze vis in Europees verband beschermd en mogen de vistuigen niet tussen september en november worden ingezet.
Bestrijding onder regie van overheid
De minister vindt dat de bestrijding moet plaatsvinden onder regie van de overheid. Er wordt een brede inzet mogelijk gemaakt van een aantal nieuwe selectieve vangtuigen die specifiek voor uitheemse rivierkreeften zijn ontwikkeld en waarbij het probleem van bijvangst niet speelt. Zo hebben het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en het Hoogheemraadschap van Delfland gezamenlijk gewerkt aan de ontwikkeling van twee alternatieve vangtuigen die nu kunnen worden toegepast.
De vangtuigen kunnen worden ingezet door of in opdracht van waterbeheerders. Daarnaast wordt bekeken of dit voor andere overheidslagen mogelijk zal worden gemaakt.
Inzet van eigen personeel zonder vergunning mogelijk
Voor een waterbeheerder is het momenteel niet mogelijk om zonder ontheffing eigen personeel in te zetten bij het wegvangen van uitheemse rivierkreeften. Dat gaat veranderen. Waterbeheerders hoeven straks geen ontheffing voor de inzet van fuiken aan te vragen of beroepsvissers in te huren.
Van der Wal: “Waterbeheerders kunnen bestrijding met zo’n selectief vangtuig door eigen mensen laten doen of op basis van externe inhuur. Uiteraard blijft het daarnaast mogelijk om ook beroepsvissers in te huren.” Voor deze benadering is er draagvlak onder alle belanghebbenden, aldus de minister.
Het duurt nog even voordat de aangepaste regels in werking treden. Dit wordt op zijn vroegst in de tweede helft van 2025, volgens de beslisnota van het ministerie van LNV bij de Kamerbrief. De voorgestelde aanpassing vereist een wijziging van de Algemene Maatregel van Bestuur en moet mogelijk ook in Brussel worden genotificeerd.
Momenteel geen structurele financiering
Van der Wal gaat nog in op de financiële kant van het bestrijden van de schadelijke uitheemse rivierkreeften. Er bestaat op het ogenblik geen structurele financiering. Op basis van een inventarisatie van enkele waterschappen is een voorzichtige inschatting van de kosten gemaakt. Voor een gerichte bevissingsaanpak in KRW-wateren en andere primaire watergangen zijn jaarlijks tientallen miljoenen nodig.
Hiervoor moeten nieuwe middelen worden toegekend, schrijft de minister. Dat geldt voor zowel de verdere ontwikkeling van de aanpak als de uitvoering daarvan. Een nieuw kabinet zal hierover moeten besluiten.
LEES OOK
H2O-bericht (november 2023): HHSK: gericht wegvangen van rivierkreeften effectief
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.