Onderzoek Wetsus: wolkenfabriek en bossen kunnen woestijn vergroenen

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat vocht dat verdampt op dezelfde plaats weer terugkomt als regen? Alleen een bos planten is niet altijd genoeg, stelt promovenda Jolanda Theeuwen van Wetsus en de Universiteit Utrecht. Samen met collega’s onderzoekt ze hoe technologie hierbij zou kunnen helpen. 

Voor haar bijdrage aan het onderzoek, waarin ze lokale regen linkt aan vergroening, ontving Theeuwen vorige week de Marcel Mulder Award. Haar bevindingen zijn van groot belang voor het vergroenen van uitgedroogde gebieden, en daarmee voor de kansen van inheemse volken, stelt Wetsus.

"Met behulp van modellen toonde zij met ongekende precisie aan waar regen vandaan komt en waar het neerslaat", aldus het Leeuwarder waterinstituut, dat de prestigieuze prijs jaarlijks uitreikt. 

De promovenda verricht haar onderzoek binnen het thema Natural Water Production, waarvoor Wetsus samenwerkt met de Universiteit Utrecht, The Weather Makers en baggeraar DEME. Daarbij gaat het erom de natuurlijke watercyclus, die verstoord is door bijvoorbeeld intensief landgebruik, te herstellen. 

Uitgedroogde grond
Theeuwen analyseerde daarvoor allereerst data over atmosferische vochtconnecties wereldwijd: hoeveel vocht verdampt er in een gebied en hoeveel vocht keert terug in de vorm van regen?

Jolanda Theeuwen"Er lopen momenteel de nodige vergroeningstrajecten in woestijngebieden, maar daarover worden nog weinig successen gemeld", vertelt ze. "Dat komt zeer waarschijnlijk omdat er te weinig water is. Meer bomen zorgen er dan alleen maar voor dat de grond nog meer uitdroogt. En die grond neemt geen water meer op."

Vergroening lukt het beste in de buurt van bergen, waar water condenseert, en in natte gebieden, zo ontdekte de meteoroloog in een nadere analyse van vijf mediterrane regio’s (Middellandse Zeegebied, deel van Noord-Amerika, Chili, deel van Zuid-Afrika en Zuidwest-Australië).

Klimaatverandering
In droge woestijngebieden is een ‘wolkenfabriek’ nodig, waarbij met behulp van technologie extra vocht de lucht in wordt gepompt dat lokaal als regen neerdaalt. Twee collega’s van Theeuwen onderzoeken de komende jaren hoe dat kan, bijvoorbeeld door zeewater te verdampen. "Daarmee geef je het proces van vergroening een kickstart."

De prijswinnares zelf richt zich verder op de mogelijke rol van klimaatverandering bij vochtrecycling. "Gaat het meer of minder regenen, wat is de invloed van vergroening, is er sprake van nog meer erosie? Dat zijn allemaal factoren die in de toekomst kunnen meespelen." 

Versimpelde weergave van een lokale vochtkringloop. Beeld Jolanda Theeuwen

De Marcel Mulder Award is vernoemd naar een van de grondleggers van Wetsus. Met de prijs, een geldbedrag van 5000 euro, wil het instituut het beste onderzoek van het jaar in het zonnetje zetten. Theeuwen deelt de Award met collega-onderzoeker Chris Schott, die zich toelegt op het winnen van fosfaat uit mest.