Het is lastig om een extreme overstroming van de Geul in Valkenburg volledig te voorkomen, blijkt uit een verkennende studie van kennisinstituut Deltares. Zo zijn er diverse maatregelen mogelijk om water bovenstrooms langer vast te houden, maar die zijn te weinig effectief.
De Deltares-onderzoekers hebben in de studie gekeken naar wat er tijdens de enorme wateroverlast in Zuid-Limburg in juli 2021 gebeurde. Wat waren de gevolgen van de zware regenval voor het internationale stroomgebied van de Geul en welke gebieden stonden onder water? Ook hebben zij de effectiviteit van potentiële maatregelen onder de loep genomen.
Al reductie door natuurlijk karakter stroomgebied
Volgens de onderzoekers zorgde het natuurlijke karakter van het stroomgebied van de Geul al voor een zekere reductie van het extreme hoogwater. Regenwater kon worden geborgen in de bodem en het stroomdal.
Daarnaast zijn er veel maatregelen mogelijk om te zorgen voor minder hoogwater in Valkenburg. Te denken valt aan het langer bovenstrooms vasthouden van water door bijvoorbeeld bebossing van hellingen en rivierdalen, aanleg van regenwaterbekkens en vertragen van de afvoer van regenwater uit bebouwd gebied. De onderzoekers constateren echter dat het positief effect hiervan te klein is om een extreme overstroming in Valkenburg helemaal te voorkomen. Wel kan de schade enigszins worden beperkt.
Ook de verdere ontwikkeling van bos in overstromingsvlaktes, vooral in de brede Nederlandse delen, kan helpen. De aanpassingen in het landschap zijn echter erg grootschalig en kosten veel tijd. Toch raden de onderzoekers aan om dergelijke aanpassingen niet af te schrijven, omdat hierdoor mogelijk wel het hoogwater kan worden beperkt bij minder extreme regen.
Grensoverschrijdend beheerprogramma voor Geul
De Deltares-onderzoekers bevelen aan een grensoverschrijdend beheerprogramma voor de Geul op te stellen. Hierin worden onder meer maatregelen opgenomen die op de korte termijn eenvoudig uit te voeren zijn. Een ander advies is te investeren in internationale samenwerking om van de Geul een living-lab te maken.
Deltares werkte bij de verkennende studie samen met de TU Delft en universiteiten uit België, Duitsland en Luxemburg. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De resultaten zijn relevant voor het eindadvies van de Beleidstafel wateroverlast en hoogwater dat eind december verschijnt. Hierin gaat de beleidstafel in op wat Nederland moet doen om zich te wapenen tegen een periode van extreme neerslag.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.