De waterkwaliteit van de 745 wateren in Nederland die onder de Kaderrichtlijn Water vallen, is door de bank genomen slecht en verbetert de komende vijf jaar bijna niet. Bij ruim 60 procent van de wateren was er de afgelopen jaren zelfs sprake van achteruitgang op een of meerdere ecologische criteria, stelt de krant NRC na eigen data-onderzoek. De verwachting is dat in 2027 maar ongeveer 5 procent van de wateren van voldoende kwaliteit zal zijn.
NRC heeft zich in het data-onderzoek gebaseerd op openbare gegevens van het Informatiehuis Water. Dit samenwerkingsprogramma van Rijkswaterstaat, de waterschappen en de provincies houdt de gegevens van tientallen aspecten van biologische, chemische en ecologische waterkwaliteit bij.
In de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) wordt hiervoor het principe van ‘one-out-all-out’ gehanteerd: een waterlichaam is alleen van voldoende kwaliteit, indien alle parameters als goed worden beoordeeld. Dat gold in 2019 voor slechts 1 procent van de Nederlandse wateren. Volgens NRC treedt hierin de komende vijf jaar niet veel verbetering op, ondanks de inspanningen van Rijkswaterstaat, waterschappen en andere partijen. Waterbeheerders verwachten dat in 2027 slechts zo’n 35 ofwel 5 procent van de wateren een goede ecologische toestand heeft.
Normen voor watertemperatuur vaker overschreden
Het dagblad stelt zelfs vast dat de meeste wateren – om precies te zijn: 460 van de 745 – tussen 2015 en 2021 slechter hebben gescoord op een of enkele ecologische indicatoren. De meest markante achteruitgang is te zien bij de watertemperatuur die niet te hoog mag zijn. Eerder voldeed ruim 90 procent van de wateren aan de normen hiervoor, vorig jaar nog 77 procent.
Chemische stoffen vormen ook een probleem. Zo zorgen concentraties van zwarte metalen als kobalt, kwik en arseen voor normoverschrijdingen. Dat geldt eveneens voor diverse bestrijdingsmiddelen.
Er zijn ook positieve ontwikkelingen. De gewenste soortenrijkheid van vissen stijgt naar verwachting van iets meer dan 50 procent in 2021 naar 75 procent in 2027. In twee op de vijf wateren zit op het ogenblik te veel stikstof. Over vijf jaar zal dat naar schatting nog gelden voor een kwart van de KRW-waterlichamen.
Mogelijk later boetes door Brussel
NRC wijst op de mogelijke gevolgen als doelen voor waterkwaliteit in 2027 niet worden gehaald. Brussel kan dan boetes opleggen aan Nederland. Ook kan het gebeuren dat vanwege tekortschietende waterkwaliteit een nieuwe activiteit geen vergunning krijgt, bijvoorbeeld de bouw van een woonwijk.
LEES OOK
H2O Actueel: Kamerbrief minister Harbers over halen KRW-doelen (april 2022)
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.