De waterschappen in het oosten en zuiden van Nederland houden er rekening mee dat zij al in april, bij het begin van het groeiseizoen, onttrekkingsverboden moeten instellen. De grondwaterstanden zijn hier nog altijd erg laag.
De kans dat de grondwaterstanden op de hoge zandgronden voor 1 april weer op een normaal peil staan is volgens de Unie van Waterschappen ‘zeer klein’. Tot nu toe is er onvoldoende neerslag gevallen om de tekorten aan te vullen en de vooruitzichten zijn niet gunstig.
Met de inzet van duizenden stuwen houden de waterschappen de peilen zo hoog mogelijk. Ook roepen ze agrariërs en andere grondeigenaren op om water zoveel mogelijk vast te houden, bijvoorbeeld met 'duikerafsluiters´.
Toch staat bijvoorbeeld in het gebied van Waterschap Aa en Maas nog altijd een derde van de beken en sloten droog. Eenzelfde beeld is er in de Achterhoek, zegt woordvoerder Vanya Ginsel van Waterschap Rijn en IJssel. Ook de grondwaterstand is hier nog steeds zeer laag.
Onbepaalde tijd
In het gebied van Rijn en IJssel gelden daarom nog steeds onttrekkingsverboden. Boeren mogen hier geen grondwater of oppervlaktewater gebruiken om het land te besproeien. Dat gebeurt in de wintermaanden ook nauwelijks, maar toch heeft het waterschap ervoor gekozen om de verboden te handhaven. ''Elke druppel telt’’, verklaart Ginsel.
Of dat tot 1 april zo blijft kan ze niet zeggen. ''De verboden waren voor onbepaalde tijd. We bekijken nu per week hoe de situatie is. Eind vorig jaar hebben we laten berekenen wat er nodig is om in het voorjaar op normale waarden uit te komen: een hele natte winter. Het moet gewoon veel regenen.’’
Waterschap Vallei en Veluwe heeft deze week juist besloten het onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater, dat tot en met dinsdag gold, niet te verlengen. Als argument wordt genoemd dat er weinig onttrekkingen zijn en dat de grondwaterstanden in grote delen van het gebied dankzij de regen inmiddels zijn gestegen. Dat geldt overigens niet voor de hoge zandgronden: hier zijn de waarden nog erg laag.
Bevroren grond
Ook in het gebied van Vechtstromen mogen de boeren in principe weer beregenen met grondwater, maar feitelijk gebeurt dat volgens woordvoerder Martin Hilferink nu nauwelijks.
Het waterschap waarschuwt wel dat er nog steeds een tekort is. Op 11 januari was de gemiddelde grondwaterstand in het gebied 210 millimeter lager dan gebruikelijk voor deze tijd van het jaar. Op sommige plekken stond het zelfs meer dan een meter lager. Vooral op de hoge Twentse zandgronden en de Hondsrug in Drenthe is de situatie nog zorgelijk.
Of dat in april gaat leiden tot een onttrekkingsgebod kan Hilferink ook niet zeggen. ''Alle scenario’s komen voorbij. Het hangt ook heel erg af van de komende maanden. Als het regent maar de grond is bevroren, stroomt het water direct de sloot in. Dan heb je er niets aan.’’
Waterconservering
Waterschap De Dommel heeft het onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater, dat in oktober werd verlengd, medio december ingetrokken. Voor grondwater moest dat in augustus al vanwege provinciaal beleid, vertelt Lonneke Schilte van De Dommel.
Ze noemt het een ''reëel risico'' dat dit verbod vanaf april weer wordt ingevoerd omdat de waarden op veel plaatsen nog in het rood staan. ''Om dat te voorkomen zetten we nu samen met agrariërs en andere grondeigenaren maximaal in op waterconservering.''
Update 24 januari 2019: Het onttrekkingsverbod van Vallei en Veluwe gold niet voor grondwater, maar voor oppervlaktewater. Dit is aangepast.
MEER INFORMATIE
Bericht Unie van Waterschappen
Bericht Vallei en Veluwe
Bericht Vechtstromen
Bericht De Dommel
Eerder bericht over droogte
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.