Waterstof speelt een prominente rol in de toekomst van verschillende sectoren, groen gas dient nog grootschalig ontwikkeld te worden, de waarde van aquathermie moet nog blijken en waterschappen krijgen ruimte om meer duurzame energie te produceren dan zij zelf verbruiken.
Dit staat in het Klimaatakkoord dat het kabinet vandaag heeft gepresenteerd. Het besluit dat waterschappen energie mogen produceren, was al vastgelegd in het ontwerpakkoord van december vorig jaar. Het biedt waterschappen de mogelijkheid om een substantiële rol te vervullen in de regionale plannen voor energietransitie en helpt ze om de doelstelling te halen om in 2025 energieneutraal te zijn.
De waterschappen mogen de lasten en baten van deze investeringen toerekenen aan hun heffingen, staat in het akkoord. Op korte termijn zal een wijziging van de Waterschapswet in gang worden gezet.
Positief
Dirk Siert SchoonmanDirk-Siert Schoonman, bestuurslid van de Unie van Waterschappen, is positief over het akkoord: “Wij verwachten als waterschappen veel van dit akkoord. Want als we de oorzaak van de klimaatproblemen niet actief aanpakken, blijft het dweilen met de kraan open.”
De Unie van Waterschappen legt het Klimaatakkoord voor aan de achterban. De waterschappen hebben actief deelgenomen aan de onderhandelingen over het akkoord. Na de zomer zal de ledenvergadering van de UvW beslissen over definitieve deelname.
De waterschappen streven naar integrale oplossingen om Nederland klimaatbestendig te maken, zegt Schoonman. “Wanneer de straat wordt opengebroken om een warmtenet aan te leggen, kunnen we tegelijk maatregelen nemen om water te bergen bij hoosbuien of juist vast te houden bij droogte. Het landelijk gebied wordt klimaatbestendiger bij verbetering van de bodemgesteldheid. Dit komt ook ten goede aan de waterkwaliteit.”
2030
De maatregelen in het klimaatakkoord richten zich sterk op 2030, het jaar waarin de CO2-uitstoot met ten minste 49 procent moet zijn teruggedrongen. Tot 2030 zullen de plannen jaarlijks tussen de 1,6 en 1,9 miljard euro kosten, aldus het kabinet, dat zegt de rekening te verschuiven van huishoudens naar bedrijven.
Er komt een CO2-heffing voor de industrie. De belasting op de energienota van huishoudens gaat volgend jaar met 100 euro omlaag en zal in de jaren daarna beperkt stijgen, aldus het kabinet. Huizenbezitters die investeren in verduurzaming kunnen daarvoor een beroep doen op een Warmtefonds.
Aquathermie
In het akkoord worden geen concrete doelen geformuleerd voor wat betreft de toepassing van aquathermie, de warmte uit oppervlakte-, afval-, drink- en rioolwater, anders dan dat het wordt genoemd als bron bij de ontwikkeling van de Regionale Energiestrategieën, die afspraken omvatten over elektriciteit, (groen) gas en warmte.
Wel wordt er verwezen naar de Green Deal Aquathermie tussen de rijksoverheid en de waterbeheerders die onlangs is bekrachtigd. “Het doel van deze voorgenomen Green Deal Aquathermie is om de waarde van aquathermie in de warmtetransitie in beeld te brengen, met alle kansen en afhankelijkheden en de vervolgstappen die nodig zijn om de markt van aquathermie op gang te brengen en brede, grootschalige toepassing mogelijk te maken.”
Waterstof en groen gas
In Klimaatakkoord is er wel veel aandacht voor waterstof en in mindere mate voor groen gas, dat kan worden ingezet voor de gebouwde omgeving met gebruikmaking van het aardgasnet. Een kans voor waterschappen die biogas willen opwaarderen tot groen gas.
Waterstof speelt een prominente rol in de toekomstschetsen van verschillende sectoren, zoals industrie, gebouwde omgeving, elektriciteit en mobiliteit. Zo ziet het kabinet in de toekomst een belangrijke rol weggelegd voor waterstof als energiedrager in mobiliteit, vooral voor zwaar transport, bijvoorbeeld vrachtwagens, OV-bussen en mogelijk ter vervanging van dieseltreinen.
Ook speelt waterstof een rol als energiedrager voor duurzaam opgewekte energie. De eerste toepassingen van groene waterstof op grote schaal zullen naar verwachting in de industrie plaatsvinden, aldus het akkoord.
Veenbodems
Het kabinet wil klimaatgerichte aanpak van de veenbodems om de CO2-uitstoot te verminderen. In 2030 moet een reductie van 1 megaton aan CO2-equivalenten zijn gerealiseerd. Daar heeft het kabinet 176 miljoen euro voor over, onder de voorwaarde dat provincies, waterschappen en boeren ook bijdragen. Het kabinet gaat met deze overheden en de belangenorganisaties in gesprek over aanvullende financiering, zo staat in het akkoord.
In de aanpak van de veenweidegebieden wordt een mix aan maatregelen genoemd: omzetting naar agrarische natuur (inclusief veenmosaangroei), transitie naar natte teelten, verhogen van het zomerwaterpeil ten gunste van weidevogels en technieken voor onderwaterdrainage. Voor een vrijwillige stoppersregeling (onder andere opkoop van rechten) van boeren stelt het kabinet 100 miljoen euro beschikbaar.
Blue carbon
Bij de uitvoering van water- en omgevingsbeleid en beheer grote wateren, zal een rol gaan spelen dat moeras-, veen- en kustecosystemen (‘blue carbon’) een grote koolstofvoorraad bezitten die beschermd moet worden en ook een grote capaciteit hebben om CO2 vast te leggen.
Dat betekent, aldus het akkoord, dat dit aspect mee gewogen moet gaan worden in beleidsinstrumenten als het Deltaprogramma, Kaderrichtlijn Water, Programma Ecologie Grote Wateren, waterbeheerprogramma’s, de provinciale omgevingsplannen en beheer van IJsselmeer, Waddenzee en zeearmen.
MEER INFORMATIE
Het Klimaatakkoord
Klimaatakkoord geeft waterschappen ruimte om energie te produceren
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.