Aan de vooravond van het droogteseizoen heeft Rijkswaterstaat al gezorgd voor een normaal zomerpeil van 20 centimeter onder NAP in het IJsselmeer en het Markermeer. Dit heeft ermee te maken dat door een hoge waterstand de voorbereiding anders was dan in voorgaande jaren.
De nationale regenton (zie infograhic) is nu goed gevuld, laat Rijkswaterstaat weten. Hierdoor kunnen het IJsselmeer en het Markermeer in een periode van aanhoudende droogte het noorden van Nederland voorzien van extra water. Sinds 2018 mag het meerpeil in de zomer fluctueren door het flexibel peilbesluit.
De voorbereiding was deze keer ongewoon, aldus Rijkswaterstaat. Het is gebruikelijk om tussen 1 maart en 1 april in beide meren het water vast te houden, om het daarna geleidelijk te verlagen tot het zomerpeil. Dit houdt in dat het water stijgt vanaf het winterpeil van 40 centimeter onder NAP naar 10 centimeter onder NAP en daarna geleidelijk zakt tot het zomerpeil van 20 centimeter onder NAP.
Meteen het meerpeil verhoogd
Dit jaar was deze procedure niet mogelijk vanwege de natte herfst en winter, waarin de waterstanden in het IJsselmeer en het Markermeer erg hoog waren. Het lukte door een combinatie van veel aanvoer van water – neerslag en rivierwater – en harde wind regelmatig niet om het teveel aan water af te voeren naar de Waddenzee via de spuisluizen in de Afsluitdijk.
Het waterpeil was in oktober 2023 gedaald tot het winterpeil, maar door deze omstandigheden vervolgens gestegen tot een beduidend hoger niveau. Dit hield aan tot in februari. Het zorgde soms voor wateroverlast in met name buitendijkse gebieden.
Rijkswaterstaat heeft daarom besloten om meteen al in maart het meerpeil naar 20 centimeter onder NAP te brengen. Hiermee wordt het risico op wateroverlast in buitendijkse gebieden verkleind in het staartje van het stormseizoen.
Geen nadelige gevolgen voor natuur
Deze aanpak heeft volgens Rijkswaterstaat geen nadelige gevolgen voor de natuur. Normaliter wordt in het voorjaar het peil eerst opgezet tot 10 centimeter onder NAP, zodat de kans op onder meer het wegspoelen van nesten wordt verkleind. Dat risico bestaat als later in de zomer het peil verhoogd zou worden vanwege een dreigend watertekort.
Het opzetten is nu echter niet nodig. Vanwege de hoge waterstand hebben vogels die broeden op de grond, al een hogere plek voor hun nest gekozen.
Ook is riet door het hoge water op een natuurlijke manier schoongespoeld. Verder hebben vissen profijt van het gelijkmatige peil. Zij kunnen nu gemakkelijker van het ene naar het andere meer zwemmen via de spuisluizen in de Houtribdijk.
Infographic van het IJsselmeergebied in het storm- en droogteseizoen I Beeld: Rijkswaterstaat
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.