Henk Ovink is bezig aan zijn laatste klus als watergezant: de organisatie van de UN 2023 Water Conference in New York met Nederland als co-host. Voor H2O schrijft hij in een drieluik over zijn ervaringen voor, tijdens en na de top. Vandaag deel 2: de conferentie zelf.
“Het is dag twee van de VN-waterconferentie. Ik heb net een klas leerlingen virtueel rondgeleid. Het zijn kinderen van de school Kwadraat uit Meppel. Zij hebben mij een tijd geleden benaderd met de vraag of ik hun waterprojecten eens wilde bekijken. Na de pandemie ben ik daar op school geweest en ik zag dat ze echt serieus bezig zijn en plannen maken om water weer schoon te maken. Prachtig! En nu leid ik ze hier rond op de waterconferentie in New York. Dat hoort er ook bij: naast al die spannende officiële mondiale zaken negenjarige scholieren uit Nederland vertellen wat we hier op de waterconferentie van de Verenigde Naties doen.
En ik heb ze verteld dat er naast de nationale delegaties uit alle delen van de wereld meer dan 6.500 mensen naar New York zijn gekomen, die uiteenlopende sectoren vertegenwoordigen, zoals bedrijven, non-gouvernementele organisaties, universiteiten, en natuurlijk ook de watersector, de energiesector, de landbouw en andere netwerken. Maar ook plaatselijke bestuurders, met onze eigen burgemeester Aboutaleb als boegbeeld. Al die mensen, dat geeft natuurlijk een enorme drukte: ze staan hier eerst twee tot drie uur in de rij om een pas te halen en dan nog een keer een uur om binnen te komen.
'De General Assembly Hall was echt stampvol bij de opening, er kon niemand meer bij. En secretaris-generaal António Guterres hield een fantástische speech'
Maar het is de moeite waard. De aftrap was indrukwekkend. De General Assembly Hall was echt stampvol bij de opening, er kon niemand meer bij. Secretaris-generaal António Guterres hield een fantástische speech. Ik ben blij dat ik zijn speechschrijver in de afgelopen anderhalve week heb kunnen spreken. Toen ik Guterres hoorde, dacht ik: zijn speechschrijver heeft het echt begrepen. Het was erg goed. Zoals ook de bijdrage van onze koning ijzersterk was.
Wat je in beide verhalen hoorde is dat de visie op de waarde van water, het begrip van water, is veranderd. Vroeger werd er gesproken over drinkwater, over toiletten en hier een en daar een overstroming, maar nu is iedereen ervan doordrongen dat we de hele watercyclus flink overhoop hebben gehaald en dat dat raakt aan onze voedselzekerheid, aan armoede en gelijkheid, aan gezondheid, aan het klimaat en noem maar op.
En dat we dat nu écht begrijpen en tegen elkaar zeggen is zo belangrijk. En dan bedoel ik dat dat begrip er niet alleen is bij wetenschappers, bij het Planbureau voor de Leefomgeving met zijn nieuwe hier gepresenteerde rapport 'Bending the Trend' of de Global Commission on the Economics of Water (zie ook hun rapport: 'Turning the Tide'), maar dat dat besef op het hoogste - politieke - niveau is doorgedrongen, dat ze weten dat ze eigenaar zijn van het probleem en ook echt commitment hebben.
In een gesprek dat we dinsdag met Guterres hadden, sprak hij niet meer in termen van ‘we moeten nog een paar toiletten bouwen’, maar over water als een wereldprobleem dat raakt aan veiligheid en zekerheid van alles en iedereen, overal. Dát besef hoor je hier overal in de verhalen en dat is enorme winst.
'We zitten nu op 669 commitments (vrijdagochtend). Er zitten grote bij en kleine, spannende en minder spannende, maar opgeteld is het baanbrekend'
In mijn eerste bijdrage schreef ik dat we al dik 300 commitments hadden voor de Water Action Agenda, nu zitten we op 669 (vrijdagochtend). Er zitten grote bij en kleine, spannende en minder spannende, maar opgeteld is het baanbrekend. We laten nu het World Resources Institute analyseren welke impact ze hebben en welke echte veranderkracht hebben.
Maar eerst moeten we zien waar we staan als de conferentie wordt afgesloten. Dat is natuurlijk heel erg spannend: welke conclusies worden er getrokken? Wat gaan we nu echt doen aan de waterzekerheid mondiaal? En krijg je iedereen daarin mee? We ervaren de crisis, het besef is er, en nu is het de vraag of onze ambities groot genoeg zijn, en of we ze ook concreet kunnen maken: helpt deze waterconferentie het probleem anders te gaan aanpakken. Hoe gaan we dit doorzetten want nu moeten we wel echt doorpakken; de crisis is mondiaal, daar moeten we dus ook mondiaal aan gaan werken.
Dat het belangrijk is dat we er met z’n allen aan moeten werken, is volgens mij klip en klaar geworden. Dat is fantastisch, want dat besef was er eerder niet. Maar het vervolg is een proces van twee sporen: voorzichtig manoeuvreren en durven doorpakken, groots en ambitieus.
'Honderdvijftig landen hebben gevraagd om een watergezant bij de VN, maar wat voor taak krijgt zo’n vrouw of man?'
De wereld is, en dat moeten we ook vaststellen, het nog lang niet eens over hoe je dit samen moet doen. Ja, soms wel als het gaat over techniek en innovatie, maar echt niet als het gaat over de governance en de wijze waarop we de aanpak moeten organiseren, over de grenzen en belangen van iedereen heen, en of je de VN daar een rol in moet geven. En als je dat doet: hoe dan? Honderdvijftig landen hebben gevraagd om een watergezant bij de VN, maar wat voor taak krijgt zo’n vrouw of man? Het is in ieder geval nu nog ónbespreekbaar dat zo’n gezant een rol krijgt als landen het lastig met elkaar hebben over de aanpak van een waterprobleem. Maar dat moet natuurlijk wel. Juist de lastigste problemen, over de mondiale zekerheid, mogen we niet laten liggen.
Die verschillende belangen, ideeën en gedachten zijn er en dat betekent dat we deze conferentie moeten afsluiten met een goed vervolg, een volgende stap: afspraken waarmee we verder kunnen. Dat is spannend, want als je nu te hard gaat, loop je het risico dat iedereen het oneens wordt met elkaar. Maar het is nu of nooit, deze kans krijgen we niet snel meer terug. Dus we moeten echt wegblijven bij het idee dat we alles in één keer moeten binnenhalen en tegelijk stevig doorpakken.
Waar het in elk geval om gaat is dat water een plek krijgt in al die agenda’s over voedsel, gezondheid, klimaat en energie. Tegelijk moeten we water eigenstandig organiseren, met mandaat en een sterk team. En daarmee moet je voorzichtig beginnen, ik noem dat de stealth-aanpak: een beetje onder de radar water een plek geven in de aanpak van al die belangrijke thema’s van dit moment en parallel daaraan met alles en iedereen vooruit. Het moet nu gaan gebeuren, voor het te laat is.”
LEES OOK
De eerste bijdrage van Henk Ovink: ‘We hebben nu al een dikke 300 commitments, groot en klein’
H2O Actueel: VN-baas Guterres: waterconferentie gaat over meer dan alleen water
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.