Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat weigert te tornen aan de principes van sober en doelmatig bij de uitvoering van het hoogwaterbeschermingsprogramma. Dat liet hij vandaag weten in het wetgevingsoverleg over water in de Tweede Kamer.
D66 en GroenLinks-PvdA dringen er bij de minister op aan om bij dijkversterkingen meer combinaties te zoeken met natuurplannen in uiterwaarden. Daartoe dienden ze een motie in met de strekking: verzoekt de regering om een wetswijziging voor te bereiden waarmee een dubbele doelstelling voor waterveiligheid en ruimtelijke kwaliteit de norm wordt. De motie keeg steun van ChristenUnie en Partij voor de Dieren.
Waterschappen spreken vaak de wens uit om gebiedsontwikkelingen te combineren met dijkversterkingen, maar in praktijk komt daar zelden iets van terecht. De waterwet verplicht de waterschappen om bij het ontwerp van de dijkversterkingen de focus te leggen op de waterveiligheidseisen.
Beperkte blik
De Algemene Rekenkamer legde daar in oktober de vinger op in een kritisch rapport over de meerlaagsveiligheid. Nu de kans op overstromingen toeneemt door klimaatverandering, vraagt bescherming om een samenspel van maatregelen voor, op én achter de dijk, concludeerde de rekenkamer. “De beperkte blik van de minister van IenW op dijkversterking is niet toekomstbestendig”, noteerde de Algemene Rekenkamer.
“Zou de minister wat guller en ruimer willen kijken naar aanpalende opgaven die de kwaliteit en de waterveilige inrichting van het landschap vergroten”, vroeg Tjeerd de Groot (D66) in het wetgevingsoverleg met de minister.
Breder kijken
Harbers hield de boot af, mede omdat dijkversterkingen al kampen met hoge kosten. Hij zegde toe 'breder te willen kijken naar de financiering van meerlaagse waterveiligheid, waar mogelijk gecombineerd met andere projecten en programma’s'. Hij doelde dan met name op de samenwerking van het Hoogwaterbeschermingsprogramma met bestaande programma’s als de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) en Integraal Rivier Management (IRM). Dat gebeurt op enkele plekken langs de rivieren, zoals bij de dijkverlegging Paddenpol tussen Zwolle en Wijhe.
Het adagium ‘sober en doelmatig’ hanteert de rijksoverheid bij de subsidieverstrekking aan waterschappen bij het hoogwaterbeschermingsprogramma. Concreet betekent dit dat aanleg van een natuurgebied of een fietspad naast de dijk, niet gefinancierd kan worden uit dijkversterkingsgelden. Voor alle 'aanpalende werkzaamheden' is aanvullende financiering nodig uit andere bronnen.
Wereld Natuurfonds
Afgelopen tijd voerde het Wereld Natuurfonds in de Tweede Kamer een lobby voor afschaffing van de sober- en doelmatigheidsnorm in de Waterwet. Volgens het Wereld Natuurfonds kan beter worden ingezet op slim en doelmatig door natuuraanleg te combineren met dijkversterking.
“Nu schrijft de Waterwet een sobere aanpak voor en dat belemmert overheden en ambtenaren om de plannen te maken die ons land nodig heeft. Plannen die ruimte en adem geven aan het water, de Nederlanders en de natuur”, vindt Bas Roels van het Wereld Natuurfonds. Eerder gaf Roels zijn visie op het riviernatuur in de podcast De Toekomst van Ons Water van H2O.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.