Op 14 mei wordt de Green Deal Aquathermie ondertekend. Doel van de deal is om toepassingsmogelijkheden van aquathermie in kaart te brengen én om aan thermische energie uit water meer bekendheid te geven. Aquathermie moet, als het aan de waterbeheerders ligt, ‘een stevige bijdrage’ gaan leveren aan de energietransitie waar Nederland voor staat.

De Green Deal is een initiatief van de Unie van Waterschappen, Rijkswaterstaat en drie ministeries, te weten Economische Zaken, Infrastructuur & Waterstaat en Binnenlandse Zaken. In de afgelopen maanden zijn partijen als Vewin, IPO (provincies), VNG (Gemeenten), NetbeheerNL, Warmtenetwerk, Aedes (woningcorporaties), Rioned en kennisinstituten als Stowa, KWR en Deltares gevraagd mee te doen.

De Green Deal voor aquathermie krijgt een duur van drie jaar. In die periode moet thermische energie uit water als bron in de energiestransitie op de kaart staan. Er komt een programmabureau dat aan dat doel invulling moet geven. Het bureau met 2 tot 3 fte aan medewerkers, krijgt onderdak bij de UvW en begint officieel 14 mei, de dag waarop de green deal wordt ondertekend.

Symposium
De datum van ondertekening werd gisteren genoemd op het symposium Energie uit Water dat in Dalfsen werd gehouden. Op het congres werd een onderzoek naar de kansen van thermische energie uit water in de noordelijke provincies gepresenteerd. Volgens de onderzoekers ROM3D en Inenergie kan warmte uit oppervlaktewater tot 25 procent bijdragen aan de warmtebehoefte in met name woonwijken in de provincies Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel.

Of het zover komt, is mede afhankelijk van de vraag of gemeenten aquathermie serieus nemen als alternatieve warmtebron bij het opstellen van de zogeheten Transitievisies Warmte. In die visies, die uiterlijk 2021 klaar moeten zijn, dienen gemeenten aan te geven hoe ze wijken aardgasvrij gaan maken. Dat is een majeure opgave, want volgens de afspraken in het concept Klimaatakkoord moeten in de periode van 2022 tot 2030 1,5 miljoen gebouwen van het gas af.

Verzamelterm
Als het aan de waterschappen en Rijkswaterstaat ligt, gaat aquathermie een stevige bijdrage leveren aan die energietransitie. Aquathermie is een verzamelterm voor meerdere vormen van energie uit water (oppervlaktewater-, drink-, afval- en rioolwater). Uit een studie van CE Delft en Deltares blijkt dat deze bronnen (TEO, TED, TEA en riothermie) in theorie een aanzienlijke bijdragen kunnen leveren aan de energietransitie.

Als die potentie wordt benut kunnen waterbeheerders, minimaal in de rol van vergunningverlener, een bijdrage leveren aan de maatschappelijke opgave om Nederland aardgasvrij te maken. Het betekent ook dat waterschappen een meer prominente rol kunnen gaan spelen in stedelijke gebieden, waar aquathermie vooral kansrijk wordt geacht om te worden toegepast.

Als dat zijn beslag krijgt, kan dat positief uitwerken op andere waterschapsopgaven in de stad, stelt de UvW in een bespreekstuk over de Green Deal aquathermie. Er liggen ‘meekoppelkansen’ en bovendien zal aquathermie een positief effect hebben op de waterkwaliteit in de stad, zo is de verwachting.

Meer bekendheid
Voor dat het zover is, moet aquathermie meer bekendheid krijgen. Bovendien zijn er nog veel vragen op het gebied van governance, organisatie, financiering en de ecologische effecten. Het vinden van antwoorden op deze vragen is een van de opdrachten van het programmabureau. Verder zal het bureau projecten gaan stimuleren en kennis die wordt opgedaan, gaan delen onder en met betrokken partijen. Voor onderzoek zal samenwerking worden gezocht met kennisinstituten als Stowa, KWR en Deltares.

Bestuurder Hans de Jong van het waterschap WDOD dichtte op het symposium in Dalfsen aquathermie kansen toe. En niet alleen om de kansrijke toepassing in stedelijke gebieden en woonwijken, maar ook omdat het winnen van thermische energie uit water binnen de besturen van de waterschappen minder discussies zal geven over de vraag of deze activiteit wel past binnen de primaire taken van het waterschap. “We hebben het hier toch over water.”

MEER INFORMATIE
Planbureau: klimaatafspraken onvoldoende om CO2-reductie te halen
Onderzoek: TEO en zonneparken kansrijk in noordelijke provincies
Amsterdam wil fors inzetten op aquathermie om de stad aardgasvrij te maken
Klimaatakkoord geeft waterschappen ruimte om energie te produceren