Amsterdam wil aquathermie inzetten om de transitie naar aardgasvrije wijken te realiseren. De gemeente en Waterschap Amstel, Gooi en Vecht verkennen de mogelijkheid om met het gezamenlijke watercyclusbedrijf Waternet warmte en koude te onttrekken aan oppervlaktewater, afvalwater en drinkwater.
In een brief aan minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat vragen wethouder Sharon Dijksma en dijkgraaf Gerhard van den Top van AGV thermische energie uit water te verankeren in het klimaatbeleid.
Als alle bronnen voor aquathermie (oppervlaktewater, afvalwater en drinkwater) ingezet worden kan 60 procent van de totale huidige warmtevraag in de stad worden ingevuld, aldus de brief. “Dat is 15 van de 25 PetaJoule die in Amsterdam aan warmte wordt verbruikt.” De stad heeft de ambitie om in 2040 aardgasvrij te zijn.
Sharon Dijksma Naast de minister is de brief vorige maand ook gestuurd naar Diederik Samsom, voorzitter van de klimaattafel Gebouwde Omgeving en Ed Nijpels, voorzitter van het Klimaatberaad.
Verankering
Beide bestuurders vragen de minister naast verankering van aquathermie in het klimaatbeleid, juridisch en fiscale ruimte te bieden om warmtenetwerken aan te leggen en verder onderzoek te doen naar de ontwikkeling van TEO, TEA en TED, de drie vormen van aquathermie. Voorts vragen Dijksma en Van den Top om uit de Klimaatenvelop en via de SDE-regeling geld en subsidie vrij te maken voor de ontwikkeling en toepassing van aquathermie.
Aquathermie kan een significant deel van Amsterdam van warmte en koude voorzien, aldus Dijksma. Ze wil watercyclusbedrijf Waternet waar waterschap Amstel Gooi en Vecht toe behoort, inzetten als maatschappelijk partner in de energietransitie.
Inzet van aquathermie staat nog in de kinderschoenen, maar Waternet heeft in de hoofdstad al een paar projecten lopen, zoals het leveren van kou aan de bloedbank Sanquin en warmte aan een energieleverancier ten behoeve van de wijk De Sniep. In Buikersloterham wordt warmte uit afvalwater (TEA) gehaald en verder is Waternet betrokken bij een ‘verkenning’ van de stad om 8.000 woningen op het te realiseren Strandeiland in het IJmeer te verwarmen met thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) en afvalwater.
CO2-besparing
De gemeente schat de potentiële bijdrage van aquathermie aan de CO2-besparing in de stad op 1.300 kiloton. Naast deze CO2-besparing zorgt toepassen van thermische energie uit oppervlaktewater voor een lagere temperatuur van het water en extra zuurstofopname. Dit draagt bij aan verbetering van de waterkwaliteit en bestrijding van hittestress in de stad, aldus Dijksma en Van den Top.
'Aquathermie heeft nog
een stevige duw nodig'
Ook al zijn de voordelen evident en de ambitie groot in de hoofdstad om aquathermie als alternatieve bron voor gas in te zetten, toch stelt de wethouder dat er nog ‘een stevige duw’ nodig is om van wal te komen. Zo is de investering in de benodigde collectieve warmtenetten groot en de terugverdientijd lang.
Maar door de levensduur zijn deze netten concurrerend, aldus de stadsbestuurster. “Ook de governance van lage temperatuurnetwerken vraagt nadere verkenning tijdens de transitie.” De wethouder ziet in Waternet als netbeheerder van riolering en drinkwaterleidingen een partner die een waardevolle bijdrage kan leveren aan het ontwikkelen en beheren van de warmtenetten.
“Deze netwerken staan open voor nieuwe aanbieders en afnemers. Hierbij past een nutsvoorziening. Het private gedeelte kan bestaan uit installaties in de gebouwen die door de gebouweigenaren zelf geïnstalleerd en geëxploiteerd worden. Collectieve vormen als coöperaties passen hier ook in.”
Pleitbezorger
Met de brieven aan de minister en de voorzitters in het klimaatdebat toont wethouder Dijksma zich pleitbezorger van het potentieel van aquathermie. Ze is daarmee een van de weinige bestuurders want als alternatief voor aardgas in de transitiediscussie wordt aquathermie nog maar weinig genoemd.
Henk LooijenZo heeft het ontzettend veel moeite gekost om de term aquathermie alleen al opgenomen te krijgen in het Klimaatakkoord, vertelde Henk Looijen, senior-adviseur innovatie van Rijkswaterstaat op het vorige week gehouden congres Water & Energie van KNW. "Reinier Romijn van de Unie van Waterschappen heeft ontzettend moeten lobbyen en we hebben het gevierd als een overwinning dat het is gelukt”, zei Looijen.
Daarmee gaf de adviseur van RWS aan dat er nog zeel zendingswerk moet worden verricht om aquathermie een substantiële rol te geven in de energietransitie. Daarvoor is het in feite kort dag, daar volgend jaar de regionale energiestrategieën moeten worden opgesteld. En in 2021 moeten gemeenten op wijkniveau de transitiestrategie hebben ingevuld, aldus Looijen. In die plannen zou aquathermie als alternatief voor aardgas meegenomen moeten worden, zoals men dat in Amsterdam van plan is.
Green deal
In het kader van de Green Deal is door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een bedrag van 900.000 euro beschikbaar gesteld aan de Unie van Waterschappen om de waarde van aquathermie in de energietransitie in beeld te brengen, vertelde Looijen. “Dat bedrag is voor de komende drie jaar veilig gesteld."'
MEER INFORMATIE
'De potentie van TEO is enorm'
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water
Dus bij hoogheemraadschap Delfland kies je een partij. Vervolgens hebben een paar partijen meer zetels dan andere. Daarna wordt er een Bestuursakkoord getekend door alle partijen, waar ook de minder grote (verliezende) partijen zeggenschap in hebben? Er staat ook: "De gezamenlijk gekozen hoogheemraden vertegenwoordigen in het dagelijks bestuur alle fracties". Wat betekent het dan om een fractie te vertegenwoordigen in de praktijk?
In het geval van hoogheemraadschap Delfland is stemmen op een partij dus niet super zinvol, omdat daarna toch met alle andere partijen wordt samengewerkt om tot een Bestuursakkoord te komen. Grote partijen hebben dan niet meer te bepalen dan kleine partijen?