Door de neerslag van afgelopen week is de droogtesituatie gestabiliseerd, meldt de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW). De waterbeschikbaarheid is hierdoor verbeterd. Zeven waterschappen hebben inmiddels onttrekkingsverboden voor oppervlaktewater ingesteld.
De droogte heeft ons land sinds half mei in de greep, maar door de recente omslag naar meer regenachtig weer is daarin wat verlichting gekomen. De LCW geeft in de droogtemonitor aan dat de neerslag in eigen land en in de stroomgebieden van Rijn en Maas heeft geleid tot een verbetering van de waterbeschikbaarheid. Naar verwachting blijft het de komende twee weken wisselvallig zomerweer.
Bij de rivierafvoeren is een lichte toename te zien. De grondwaterstanden zijn gestabiliseerd of licht gestegen, vooral in het zuiden en oosten. Zij zijn laag tot gemiddeld voor de tijd van het jaar. Bodemvocht is in Zuid- en Oost-Nederland tijdelijk hersteld.
De extra beschikbaarheid van water is benut door water vast te houden en op de juiste plekken door te spoelen, laat de LCW weten. Waterbeheerders blijven echter tegen grenzen aanlopen bij het op niveau houden van peilen in de watersystemen.
Veel vraag naar water
De LCW wijst erop dat de verdamping minder is dan voorheen, omdat de temperaturen nu gemiddeld wat lager zijn. Mede hierdoor zal het landelijk gemiddelde neerslagtekort beperkt stijgen volgens de prognose van het KNMI: van op dit moment 170 millimeter naar 182 millimeter over vijftien dagen. Dat ligt op het niveau van de vijf procent droogste jaren.
Er is veel vraag naar water, onder andere vanuit de landbouwsector. De wateraanvoer vanuit het hoofdwatersysteem is landelijk gezien voldoende om aan de behoeften te voldoen, aldus de LCW. Zo zijn de peilen van het IJsselmeer en het Markermeer verhoogd voor een extra zoetwatervoorraad in het noordelijke deel van het land. De negatieve effecten voor natuur en landbouw worden wel groter.
Drinkwaterbedrijven hebben te maken met verhoogde afzetten maar er zijn geen leveringsproblemen. De vraag naar drinkwater zal de komende periode dalen, is de verwachting.
Steeds meer onttrekkingsverboden
Nadat Brabantse Delta en De Dommel op 10 juni het spits afbeten, hebben de voorbije weken nog vijf waterschappen onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater ingesteld. Het gaat om Waterschap Limburg, Waterschap Aa en Maas, Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden, Waterschap Rijn en IJssel en Waterschap Vallei en Veluwe. Een aantal waterschappen heeft het verbod inmiddels uitgebreid. Het verbod om water uit onder meer beken en sloten op te pompen kan gelden voor het hele werkgebied of een deel daarvan.
De waterschappen Scheldestromen en Vechtstromen hanteren standaardbeperkingen voor het onttrekken van oppervlaktewater. Dit is niet toegestaan bij respectievelijk een te lage afvoer of een te laag waterpeil.
Er gelden overdag lokale onttrekkingsverboden voor grondwater in het gebied van waterschap Aa en Maas en bij waterschap De Dommel. Het gaat om standaard urenverboden in deze tijd van het jaar.
Peilen hoger opgezet
Waterbeheerders nemen ook andere maatregelen om zo veel mogelijk water vast te houden. Zo zijn de waterpeilen bij de waterschappen waar mogelijk hoger opgezet.
Dit geldt bijvoorbeeld voor Waterschap Drents Overijsselse Delta. Het waterschap heeft in een deel van het werkgebied de waterpeilen in sloten, weteringen en kanalen extra hoog opgezet tot boven het normale maximum. WDODelta wil hiermee een buffer opbouwen om bij aanhoudende droogte zolang mogelijk aan de watervraag te kunnen voldoen.
Op allerlei plekken in het land wordt ook op grote schaal water vanuit het hoofdwatersysteem naar de regionale watersystemen gevoerd. Verder zijn er vispassages dichtgezet voor het vasthouden van water. Op hoger gelegen gronden zijn zulke maatregelen vaak niet of niet goed mogelijk, waardoor poelen en waterlopen droogvallen.
Waterschappen inspecteren lokaal droogtegevoelige waterkeringen. Er zijn tot nu toe geen grote afwijkingen vastgesteld.
Watertemperatuur vaak boven 23 graden
De watertemperaturen zijn flink verhoogd en bevinden zich in grote delen van Nederland tussen de 23 en 26 graden Celsius, blijkt uit de droogtemonitor. Dit is onder meer het geval in de Rijn bij Lobith en in de Maas bij Eijsden (beide boven de 23 graden). Ook in het Volkerak-Zoommeer is meer dan 23 graden gemeten. De temperatuur bij de Twentekanalen is zelfs 26 graden. Vanaf 23 graden is het landelijk toezichtplan koelwaterlozingen van kracht.
De waterkwaliteit gaat erop achteruit. Er is lokaal sprake van blauwalg en vissterfte vanwege een laag zuurstofgehalte. Botulisme is nog niet gemeld. Voor verschillende zwemwateren is een negatief zwemadvies afgegeven.
Het water wordt ondanks de regen hier en daar zouter, zoals in het Noordzeekanaal en in de diepere delen van het IJsselmeer bij Kornwerderzand en Den Oever. De chlorideconcentraties op de Lek, het Volkerak-Zoommeer, de Rijn-Maasmonding en het Amsterdam-Rijnkanaal zijn op orde.
Om verzilting tegen te gaan, wordt op meerdere plekken beperkt geschut. Tevens wordt tijdelijk extra water aangevoerd; dit gebeurt bijvoorbeeld bij het Noordzeekanaal via de stuw in Driel. In het westen van het land is de Klimaatbestendige Wateraanvoer voor een deel opgestart.
Hoogheemraadschap van Rijnland ziet dat de Hollandse IJssel en de Gouwe licht verzilt zijn. Als aanvullende maatregel zijn de inlaten vanuit de Gouwe zoveel mogelijk dichtgezet, om te voorkomen dat het licht verzilte water terechtkomt in de polders. Rijnland verwacht dat in de loop van volgende week de situatie bij beide rivieren weer normaal is.
Aanpassing 30 juni
In het bericht stond oorspronkelijk deze zin: In de gebieden van de Brabantse waterschappen Aa en Maas en De Dommel is het lokaal verboden om grondwater op te pompen. Dit was gebaseerd op de update van 27 juni van de LCW-droogtemonitor. Volgens een reactie van Aa en Maas gaat het om een feitelijke onjuistheid; er geldt een standaard urenverbod in beschermde gebieden. Daarom is de passage over het onttrekken van grondwater aangepast.
LEES OOK
H2O Actueel (23 juni): Nieuwe onttrekkingsverboden ondanks de regenval
H2O Actueel (20 juni): Eindelijk regen maar geen structurele verbetering droogte
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.