Terwijl watergezant Henk Ovink op de klimaattop in Glasgow praat over het halen van de klimaatdoelen van Parijs, wordt in Den Haag op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gesproken over het door hem opgestelde plan om op het departement tot een bundeling te komen van kennis en expertise rondom klimaat. Eigenlijk wil Ovink een ambitieuzer Rijksprogramma, naast het Deltaprogramma dat volgens hem dringend aan vernieuwing toe is. "De urgentie is mega, het móet anders."
door Bert Westenbrink
Vlak voordat Henk Ovink afgelopen donderdag de trein nam naar Glasgow, kreeg hij in de Hermitage in Amsterdam de slotverklaring van de 6e Amsterdam International Water Week overhandigd. De Nederlandse watergezant zou het statement – ‘voeg blauw toe aan de green deals’ - overhandigen aan de onderhandelaars op de VN-klimaattop. Wordt het een van de laatste wapenfeiten van Ovink als watergezant? “Ik ben demissionair, net zoals het kabinet”, vertelde hij de aanwezigen op de AIWW. ”En ik weet niet hoe het verder gaat. Ik kan het u niet zeggen.”
Wat hij niet vertelde, maar wat wel gaande is, is dat er op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gepraat wordt over een plan om de ambtelijke organisatie rondom het thema klimaat (adaptatie, water, bodem) te herstructureren. Er komt een nieuw directoraat klimaatadaptatie, zei Luit-Jan Dijkhuis van het ministerie van IenW vorige week woensdag op de Aquatech vakbeurs tijdens een sessie van brancheorganisatie ENVAQUA over waterschaarste. “Met Henk Ovink als directeur.” Over de opzet en invulling wilde de topambtenaar desgevraagd geen verdere toelichting geven.
Geen link
De inbreng van Dijkhuis op de vakbeurs in Amsterdam klonk als een voldongen feit, maar dat is het niet. De ambtelijke top van het ministerie praat vandaag (maandag 8 november) over het voorstel, zo blijkt uit een toelichting van Ovink in de Hermitage, kort voordat hij op de trein naar Glasgow stapt. Ovink is een van de architecten van het plan, maar hij legt desgevraagd geen link met een uitvoerende leidinggevende rol. Die is er wat hem betreft niet. “Mij is door de bestuursraad van het ministerie gevraagd om samen met Mathilda Buitendijk, organisator van de klimaattop eerder dit jaar in Nederland (Climate Adaptation Summit 2021, red), kwartier te maken. Dat hebben we gedaan.”
Uit de schets van de demissionaire watergezant blijkt dat er op het ministerie van IenW wordt gezocht naar een bundeling van krachten die zich bezighouden met klimaatthema's en die nu nog verdeeld zijn over verschillende directoraten van het departement. Er ligt een voorstel van 80 pagina’s, vertelt Ovink. “Het is een propositie hoe je klimaatadaptatie en water versterkt, vergroot en verbindt vanuit IenW.”
Met een concentratie van kennis en expertise kan het ministerie in- en extern beter het verschil maken, zo was de analyse eerder dit jaar op het departement. Dan gaat het ook over faciliteren van internationale evenementen zoals klimaatadaptatietop eerder dit jaar en de VN-conferentie over water in 2023, die Nederland samen met Tadzjikistan gaat organiseren, met Ovink namens het departement van Buitenlandse Zaken als een van de aanjagers.
Ovink: “Ons voorstel voor IenW is een internationaal programma, en dan heb je het over de onderhandelingen nu in Glasgow, maar ook over de best practices in de wereld, over de Nederlandse sector, maar ook hoe je die relatie legt met Nederland, nationaal en internationaal. Een plek in het kennisdepartement dat verbindt van buiten naar binnen en van binnen naar buiten.”
'Je moet wel lef hebben, je moet durven om er schaal aan te geven'
No brainer
Volgens Ovink is het een ‘no-brainer ’ dat de bundeling er komt. Maar als het aan hem ligt wordt de inzet die nu op tafel ligt bij IenW ambitieuzer van opzet in de vorm van een Rijksprogramma. "De urgentie is mega, het móet anders. Maar je moet wel lef hebben, je moet durven om er schaal aan te geven."
Ovink ziet zo'n opzet parallel aan het Deltaprogramma, dat naar het oordeel van de watergezant overigens op de schop zou moeten, omdat er zoveel meer kennis is over klimaatverandering dan ruim 10 jaar geleden toen het programma werd opgesteld. “We weten meer, áccepteer dat nu. En geef het kabinet ook een politieke kans om momentum te maken; neem de Deltawet op de schop en plak er een internationale paragraaf aan vast.”
Die noodzaak tot internationale aanpak bleek afgelopen zomer weer toen Limburg te maken kreeg met enorme wateroverlast, aldus Ovink. “Als iets deze zomer duidelijk is geworden dan is het dat Nederland het niet alleen kan. En elk land in Europa heeft zijn eigen kustveiligheidsstrategie, met een ander IPCC-scenario, met een ander tijdshorizon, met andere governance, ander geld, andere aanpak. En dat werkt niet, hè!”
Die internationale aanpak is het best geholpen met een Rijksprogramma, aldus Ovink. "Adaptatie en water, maar ook mitigatie en water zitten keihard aan elkaar vast. Zo’n platform is onze ticket in de wereld om de doelen van het Parijsakkoord en de Sustainable Development Goals van de VN te halen.”
UPDATE:
In de weergave van het vraaggesprek is de suggestie gewekt dat Ovink het Deltapogramma kruimelwerk vindt. Ten onrechte. Dit is hersteld.
MEER INFORMATIE
H2O Actueel: AIWW geopend: oproep voor toevoegen blauw aan Green deals
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.