De Vlaamse regering heeft deze week de aftrap gegeven van de zogeheten Blue Deal, het plan van aanpak dat Vlaanderen weerbaar moet maken tegen droogte. De Vlaamse regering heeft daarvoor vooralsnog 75 miljoen euro vrijgemaakt. De taskforce droogte moet het plan uitvoeren.
"Met deze Blue Deal slaat Vlaanderen de weg in van minder verharding, meer vernatting en maximaal circulair watergebruik", zei minister van Omgeving Zuhal Demir deze week. Zij leidt de taskforce. Daarin zitten verder ministers, provincie- en gemeentebestuurders en de wetenschappers Patrick Willems (KU Leuven) en Marijke Huysmans (VUB en KU Leuven). De agentschappen Vlaamse Milieumaatschappij en Vlaamse Waterweg en het waterbedrijf Aquafin zorgen voor ondersteuning.
Vlaanderen wordt de laatste jaren steeds meer geconfronteerd met de gevolgen van aanhoudende droogte. Het Belgische landsdeel kampt met extreem lage grondwaterstanden, in internationale vergelijkingen scoort het slecht op de beschikbaarheid van water. Een en ander is toe te schrijven aan de flink toegenomen verharding en ver doorgevoerde drainage voor snelle afvoer van water ten behoeve van de landbouw en bebouwing.
Minister Demir maakte afgelopen zomer 75 miljoen euro vrij voor de plannen. Het bedrag wordt gezien als een begin. Voor de uitvoering is minstens het tienvoudige nodig, zei Patrick Willems, hoogleraar waterbeheer aan de KU Leuven, in augustus tegen het Vlaamse magazine Trends. Dat geld moet worden opgebracht door overheden, industrie, bouw en landbouw.
Dit najaar beslist de Vlaamse overheid hoeveel extra geld er beschikbaar komt. Er is in ieder geval afgesproken dat er in het kader van het economisch herstelplan extra budgetten worden vrijgemaakt voor de droogteproblematiek.
Droogtegevoeligheid Vlaamse bodem | Bron Klimaatportaal Vlaanderen
70 maatregelen
De Blue Deal bevat 70 maatregelen. Zo moeten moerassen, plassen en meren, natte graslanden, veengebieden en (kust)moerassen in Vlaanderen worden hersteld. Het is een reactie op het verlies aan natte natuur in Vlaanderen, die volgens studies in de laatste 50 tot 60 jaar met 75 procent is afgenomen. Herstel van natte natuur moet de grootste bijdrage leveren aan het vasthouden van water.
Andere plannen zijn het realiseren van waterbuffers, hermeanderen van waterlopen, en infiltratieprojecten in tientallen landelijke gebieden om het grondwater aan te vullen. Gemeenten moeten vanaf 2024 hemelwater- en droogteplannen opstellen, willen ze nog in aanmerking komen voor watergerelateerde subsidies.
Ontharden
Op lokaal niveau moet verder worden ingezet op het ontharden van openbare ruimten. De Blue Deal moet ook leiden tot een flinke afname van lekverlies uit waterleidingen. Bedrijven die subsidies aanvragen, zullen een waterscan of –audit moeten laten uitvoeren. Industrie en landbouw moeten inzetten op circulair watergebruik.
De Vlaamse landbouwminister Hilde Crevits kondigde deze week aan dat er een steunpunt duurzaam waterbeheer komt, waar al het wateronderzoek in Vlaanderen wordt gebundeld. “Ook de ondersteuning voor groene investeringen (bijvoorbeeld gericht op hemelwateropslag, waterinfiltratie) bij onze boeren moeten we uitbreiden.”
LEES OOK
H2O-artikel: Vlaanderen komt met een Blue Deal tegen droogte
H2O-interview met professor Marijke Huysmans: ‘Grondwater moet zijn natuurlijke functie als buffer terugkrijgen’
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.