Wereldwaterdag wordt na twee coronajaren vol beperkingen vandaag weer bijna als vanouds gevierd. De Verenigde Naties benadrukken ditmaal hoe belangrijk het is dat er voorzichtig en duurzaam wordt omgegaan met grondwater. In eigen land wordt in elke provinciehoofdstad een rivier schoongemaakt.
Grondwater is onzichtbaar maar de invloed daarvan is volgens de VN overal zichtbaar. Want grondwater zorgt voor ongeveer 99 procent van al het zoetwater op aarde en biedt daarmee in potentie geweldige voordelen en mogelijkheden voor de economie, de samenleving en het milieu. Daarom is Groundwater: make the invisible visible het thema van de huidige editie van World Water Day. Deze dag is er sinds 1993 elk jaar op 22 maart op initiatief van de Verenigde Naties.
Steeds meer bronnen vervuild en aan het opdrogen
Grondwater mag dan wel essentieel zijn voor het leven op aarde, maar wordt ook vaak ondergewaardeerd, verkeerd beheerd en zelfs misbruikt. Dit blijkt uit het UN World Water Development Report dat gepubliceerd is door UNESCO namens UN-Water. Directeur-generaal Audrey Azoulay van UNESCO wijst erop dat bijna de helft van de wereldbevolking afhankelijk is van ondergrondse waterbronnen. “Bij steeds meer aquifers is door menselijk handelen sprake van vervuiling, overexploitatie en opdroging. De gevolgen zijn soms onomkeerbaar.”
Verwacht wordt dat het watergebruik in de wereld jaarlijks met ruwweg 1 procent zal stijgen in de komende dertig jaar. Ook neemt onder invloed van de klimaatverandering de afhankelijkheid van grondwater nog verder toe. Het is dan ook van essentieel belang dat voorzichtig en duurzaam wordt omgegaan met grondwater, om het volledige potentieel hiervan te benutten.
Dat vraagt om een reeks van maatregelen. Om aquifers te beschermen is alleen het vergroten van kennis en capaciteit onvoldoende, zegt Azouley. “We hebben ook innovatie nodig in de vorm van technische innovaties, institutionele en wettelijke hervormingen, verbeterde financiering en gedragsveranderingen.” In het rapport staan daarvoor concrete aanbevelingen. Stichting NICC and IHE Delft haken hierop in. Zij organiseren vanmiddag vanaf 15.30 uur een livestream seminar over grondwater (zie voor de link bij Meer informatie).
Minder zoetwater in Nederland beschikbaar voor drinkwater
Ook Vewin sluit aan bij het thema van Wereldwaterdag, naar aanleiding van het vandaag uitgebrachte rapport Drinkwaterstatistieken 2022, van bron tot tap. Volgens de vereniging van waterbedrijven vermindert in Nederland de beschikbaarheid van zoetwater voor de productie van drinkwater. Verder is op veel plekken de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater te vaak onvoldoende door verontreinigingen. Deze ontwikkelingen leiden tot steeds grotere zorgen in de drinkwatersector.
Bij bijna een kwart van de waterwinningen voor de drinkwaterproductie zijn er knelpunten in verband met de hoeveelheid water die kan worden benut. Dat komt door beperkingen vanwege natuur, verdroging, zilt grondwater of bodemverontreiniging. Bij oppervlaktewaterwinningen speelt mee dat de hoeveelheid water in rivieren sterk kan wisselen.
De waterschappen organiseren vandaag geen speciale activiteiten. Wel besteden zij op hun sociale mediakanalen aandacht aan het thema van grondwater. De waterschappen zijn bezig een gezamenlijke visie op grondwater op te stellen. Het gaat over de rol die voor de waterschappen is weggelegd en wat hierbij de dilemma’s zijn. De bedoeling is om tegen het eind van het jaar deze visie te publiceren, meldt de Unie van Waterschappen.
Schoonmaakactie in alle provincies
De belangrijkste activiteit in eigen land is dat vrijwilligers vanmiddag aan de slag zijn gegaan onder het motto Twaalf Provinciën Schoon. Zij verwijderen in elke provinciehoofdstad troep uit één rivier. Hierbij wordt ook gevist naar fietsen. De schoonmaakoperatie is georganiseerd door Stichting Aquarius en wordt in de meeste steden ondersteund door gemeente, provincie en waterschap. Gisteren werd al een dichtfestival in verband met Wereldwaterdag gehouden, morgen is er nog een filmfestival.
Interessant is de nieuwe podcast Nattigheid van journalist en auteur Tracy Metz, die mede mogelijk wordt gemaakt door het samenwerkingsverband Ons Water en BNR Nieuwsradio. Metz vertelt opbeurende verhalen over de vele innovatieve, creatieve oplossingen voor water in Nederland. Ze lanceert de podcast deze middag in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam, maar de eerste aflevering staat al online.
MEER INFORMATIE
Website World Water Day
VN-rapport over grondwater
Samenvatting van rapport
Livestream seminar (start 15.30 uur)
Bericht Vewin over drinkwaterbronnen
Rapport Drinkwaterstatistieken 2022
Nationale activiteiten Wereldwaterdag
Podcast Nattigheid
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.